Mahmud ibn Hussayn ibn Muhammad al-Kashgari.

Digital facsimile and transcription of manuscript Jarring Prov. 351

Chagatay 2.0

Annotated Turki Manuscripts from the Jarring Collection Online

Manuscripts

About

Handbooks

Technical reports

Login

fc fci
(1)
اوشبو که
awšbw kh
awšbw=kh
DEM=CZR
this=CZR
شیفر
šyfr
šyfr
N
cipher
وه
wh
wh
CONJ
and
تبب
tbb
tbb
N
healing
This book is a cipher and [for] healing.
(2)
حا
ḥa
ḥa
FOR
ḥa
حا
ḥa
ḥa
FOR
ḥa
دادمز
dadmz
dad-mz
N-1p1
father-1p1
1a
اوشبو
awšbw
awšbw
DEM
this
کتاب
ktab
ktab
N
book
عبدلحمد
ʾbdlḥmd
ʾbdlḥmd
Npr
Abdu.al-Hamid
اخون نینک دور
axwn nynk dwr
axwn-nynk=dwr
N-GEN=COP.dir
akhun-GEN=COP.dir
حر
ḥr
ḥr
QNT
each
کشی
kšy
kšy
N
person
This is Abdu al-Hamid's book [for?] everyone.
(3)
نینک
nynk
+nynk
+GEN
+GEN
وسه
wsh
wsh
N
power
ای
ay
ay
INTJ
oh
ربی
rby
rby
N
the.God
فورر
fwrr
fwrr
N
way
اوشبو
awšbw
awšbw
DEM
this
حاکم
ḥakm
ḥakm
N
wisdom
This is a book of wisdom (حکم).
Scribal variations: wisdom حکم: the scribe erroneously wrote حاکم 'ruler'. فور per. 'way, mode, manner' (Steingass 1998: 941)
(4)
کتاب
ktab
ktab
N
book
1b
بسم الله
bsm allh
bsmallh
N
In.the.name.of.Allah
آیة
āyṫ
āyṫ
N
Ayat
کورسی
kwrsy
kwrsy
N
al-Kursi
اندین
andyn
andyn
DEM.ABL
and.then
وَاِنْ
wăaĭn°
wăaĭn°
FOR
FOR
یکا
yka
yka
FOR
FOR
حُالذّین
ḥŭalz_~yn
ḥŭalz_~yn
FOR
FOR
کفی
kfy
kfy
FOR
FOR
والیق
walyq
walyq
FOR
FOR
لقوانك
lqwank
lqwank
FOR
FOR
بابصار
babṣar
babṣar
FOR
FOR
هم
hm
hm
CONJ
and
لما
lma
lma
FOR
FOR
سموالذّ
smwalz_~
smwalz_~
FOR
FOR
کرو
krw
krw
FOR
FOR
یقولون
yqwlwn
yqwlwn
FOR
FOR
انّهُ
an~hŭ
an~hŭ
FOR
FOR
کمجنون
kmǰnwn
kmǰnwn
FOR
FOR
دبا
dba
dba
FOR
FOR
هُدَ
hŭdă
hŭdă
FOR
FOR
الذّی
alz_~y
alz_~y
FOR
FOR
{untranslated Arabic prayer (ayeh)}
(5)
لِلْعالمین
lĭl°ʾalmyn
lĭl°ʾalmyn
FOR
FOR
یملیخا
ymlyxa
ymlyxa
FOR
FOR
مسکمینا
mskmyna
mskmyna
FOR
FOR
2a
تریخ
tryx
tryx
N
history
بر
br
br
NU
one
منک
mnk
mnk
NU
thousand
اوج
awǰ
awǰ
NU
three
یوز
ywz
ywz
NU
hundred
اوتوزی
awtwzy
awtwz-y
NU-3POSS
thirty-3POSS
روز
rwz
rwz
N
day
جمادیل
ǰmadyl
ǰmadyl
N
Jumada
اوّل
aw~l
aw~l
AV
firstly
This is the year 1330 of Jumada I [April-May 1912 CE].
(6)
حوسه​​​​​​​​​ین
ḥwshyn
ḥwshyn
N
Hoseyn
بای
bay
bay
Npr
Bay
فقرغه
fqrġh
fqr-ġh
N-DAT
myself-DAT
اسرام که
asram kh
asram-kh
N-DAT
Isram-DAT
تاج ایطلاداکی
taǰ ayṭladaky
taǰayṭla-daky
Ntop-LOC.CZR
Taj.Itla-LOC.CZR
عمر
ʾmr
ʾmr
Npr
Ömer
رحمین
rḥmyn
rḥmyn
Npr
Raxman
حاجم غه
ḥaǰm ġh
ḥaǰm-ġh
Npr-DAT
Hajim-DAT
یکرمه
ykrmh
ykrmh
NU
twenty
جَرن
ǰărn
ǰărn
N
antelope
قوی
qwy
qwy
N
sheep
اوچ
awč
awč
NU
three
قوشقار
qwšqar
qwšqar
N
ram
اوچ
awč
awč
NU
three
ایریک
ayryk
ayryk
AJ
castrated
قوی
qwy
qwy
N
sheep
اون
awn
awn
NU
ten
تورت
twrt
twrt
NU
four
ساغلق
saġlq
saġlq
N
female.sheep
قوی
qwy
qwy
N
sheep
ایکی
ayky
ayky
NU
two
ایریک
ayryk
ayryk
AJ
castrated.sheep
ایکی
ayky
ayky
NU
two
تیشه
tyšh
tyšh
AJ
female
قوی
qwy
qwy
N
sheep
جمع
ǰmʾ
ǰmʾ
AJ
total
یکرمه
ykrmh
ykrmh
NU
twenty
تورت
twrt
twrt
NU
four
قوی
qwy
qwy
N
sheep
ایکی
ayky
ayky
NU
two
ساغلق
saġlq
saġlq
N
female.sheep
بوغاز
bwġaz
bwġaz
AJ
pregnant
Hoseyn Bay...(?gave me...?) {..Illegible…} Twenty big sheep, three rams, three irik ( wethers?) sheep, fourteen Ewes (saghliq), two wethers, two ewes. Total twenty-four sheep. Two pregnant ewes.
{This page is sewn into the binding but extends below the bottom of the book when flat. The prayer on the left side and is rotated to the left. To the right of the binding, on a glued-on white piece of paper appears the date and the list of domestic animals. Most likely, this list is an accounting of the owner's livestock, unconnected to the medical handbook. The date mentioned, "the year 1330 of first Jumada" AH 1330 began on Dec 22, 1911; Jumada awwal corresponds to ?May Jumada < arb 'first of parched land'. Jumada I is the fifth month of the Muslim lunar calendar, each beginning with a new moon; in 1912 Jumada I was from 19 April-17 May.}
(7) 2b
بسم الله
bsm allh
bsmallh
FOR
FOR
الرّٰحمن
alr~àḥmn
alr~àḥmn
FOR
FOR
الرّحیم
alr~ḥym
alr~ḥym
FOR
FOR
الحمدللّٰه
alḥmdll~àh
alḥmdll~àh
FOR
FOR
ربّ
rb~
rb~
FOR
FOR
العالمن
alʾalmn
alʾalmn
FOR
FOR
والعاقبت
walʾaqbt
walʾaqbt
FOR
FOR
للمتقّیِنْ
llmtq~yĭn°
llmtq~yĭn°
FOR
FOR
الصلواة
alṣlwaṫ
alṣlwaṫ
FOR
FOR
In the name of God, the Gracious, the Merciful. Praise be to God, Lord of the Worlds. And the [best] outcome is for the righteous.
(8)
والسّلام
wals~lam
wals~lam
FOR
FOR
علی
ʾly
ʾly
FOR
FOR
رسوله
rswlh
rswlh
FOR
FOR
محمّدٌ
mḥm~dû
mḥm~dû
FOR
FOR
و اَله
w aălh
waălh
FOR
FOR
و اصحابه
w aṣḥabh
waṣḥabh
FOR
FOR
اجمعین
aǰmʾyn
aǰmʾyn
FOR
FOR
Prayer and peace be upon His Messenger Muhammad and his companions, and the God of wholes.
(9)
و
w
w
CONJ
and
جهان
ǰhan
ǰhan
N
the.universe
عالم نی
ʾalm ny
ʾalm-ny
N-ACC
the.world-ACC
اون
awn
awn
NU
ten
قتیم
qtym
qtym
M
times
یراتی
yraty
yrat-ty-0
Vt-ANT.DIR-3s2
create-ANT.DIR-3s2
And He created the world ten times.
(10)
اوّل
aw~l
aw~l
AV
first
ایکی
ayky
ayky
NU
two
قسمی
qsmy
qsm-y
N-3POSS
part-3POSS
بو
bw
bw
DEM
this
ترور
trwr
tr-wr
COP.dir-IMPV
COP.dir-IMPV
The first two parts are these:
(11)
حمل
ḥml
ḥml
N
Aries
ثور
ṯwr
ṯwr
N
Taurus
جوزا
ǰwza
ǰwza
N
Gemini
سرطان
srṭan
srṭan
N
Cancer
اسد
asd
asd
N
Leo
سنبله
snblh
snblh
N
Virgo
میزان
myzan
myzan
N
Libra
عقرب
ʾqrb
ʾqrb
N
Scorpio
قوس
qws
qws
N
Sagittarius
جدی
ǰdy
ǰdy
N
Capricorn
دلوه
dlwh
dlwh
N
Aquarius
حوت
ḥwt
ḥwt
N
Pisces
بو
bw
bw
DEM
this
اون
awn
awnayky
NU
twelve
ایکی
ayky
nmrsh-ny
PN.INDEF-ACC
thing-ACC
نمرسه​​​​​​​​​​نی
nmrshny
yth
NU
seven
یته
yth
ywldwz
N
star
یولدوز
ywldwz
brlh
POST
with
برله
brlh
mwafyq
AJ
suitable
موافیق
mwafyq
قیلدی
qyldy
qyl-dy-0
LVN-ANT.DIR-3s2
LVN-ANT.DIR-3s2
[God] harmonized the twelve [zodiac] signs with seven stars: the Ram (حمل), Taurus (ثور), Gemini (جوزا), Cancer (سرطان), Leo (اسد), Virgo (سنبله), Libra (میزان), Scorpio (عقرب), Sagittarius (قوس), Aquarius (دلو), and Pisces (حوت).
(12)
انداغ کم
andaġ km
andaġ=km
DEM=CZR
such=CZR
شمس
šms
šms
N
Sun
قمر
qmr
qmr
N
the.Moon
عطارود
ʾṭarwd
ʾṭarwd
N
Mercury
زهر
zhr
zhr
N
Mercury
مریخ
mryx
mryx
N
Mars
مشتری
mštry
mštry
N
Jupiter
زحل
zḥl
zḥl
N
Saturn
بولارنی
bwlarny
bwlar-ny
DEM.PL-ACC
these-ACC
موافیق
mwafyq
mwafyq
AJ
suitable
قلیب
qlyb
ql-yb
LVN-CNV
LVN-CNV
آدم
ādm
ādm
N
human
نینک
nynk
-nynk
-GEN
-GEN
3a
3
3
نینک
nynk
+nynk
+GEN
+GEN
وجودیده
wǰwdydh
wǰwd-y-dh
N-3POSS-LOC
body-3POSS-LOC
یته
yth
yth
NU
seven
نمرسه​​​​​​​​​​​نی
nmrshny
nmrsh-ny
PN.INDEF-ACC
thing-ACC
یراتی
yraty
yrat-y-0
Vt-ANT.DIR-3s2
create-ANT.DIR-3s2
It was that (God) created seven things in the human body, harmonizing the Sun (شمس), the Moon (قمر), Mercury (عطارد), Mercury (زهره), Mars (مریخ), Jupiter (مشتری), and Saturn (زحل).
The actual Handbook begins on this page, with an invocation of the planets, Persian terms.
Bile's bitterness is expressed metaphorically as "venom head" زهر سر. Cf. Prov. 24, in place of زهر سر, the term صفرا 'bile' appears immediately after آلتی دماغ.
Here, the author introduces the four humors, which figure in the diagnoses in the rest of the work.
Scribal variations: S3: Mercury زهره written as زهر here. 2. تبابع misspells طبابع.
Scribal shortcuts: S4: ک for گ / r : گرده was written as کرده
S4: دماغ per. 'the brains; the palate; the nose; pride, consequential airs; wish, desire' (Steingass 1892/1998: 1998: 534)
(13)
اوّل
aw~l
aw~l
AV
first
دل
dl
dl
N
heart
جکر
ǰkr
ǰkr
N
liver
کرده
krdh
krdh
N
kidney
شش
šš
šš
NU
six
دماغ
dmaġ
dmaġ
N
nasal
زهر
zhr
zhr
N
venom
سر
sr
sr
N
head
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
also
اون
awn
awnayky
NU
twelve
ایکی
ayky
brǰ
N
constellation
برج
brǰ
تورت
twrt
twrt
NU
four
تبابع
tbabʾ
tbabʾ
N
nature
قلدی
qldy
ql-dy-0
LVN-ANT.DIR-3s2
LVN-ANT.DIR-3s2
First [He] created the heart, liver, kidney (گرده), the six nasal cavities (شش دماغ , cf. آلتی دماغ, Prov.24, 009v, L6) bile ("venom head" زهر سر), and also the twelve constellations and four natures (تبابع).
(14)
یته
yth
yth
NU
seven
کواکب نی
kwakb ny
kwakb-ny
N-ACC
constellation-ACC
یراتی
yraty
yrat-ty-0
Vt-ANT.DIR-3s2
create-ANT.DIR-3s2
[He] created the seven constellations (کواکب).
(15)
بولارنینک
bwlarnynk
bwlar-nynk
DEM.PL-GEN
these-GEN
مزاجی
mzaǰy
mzaǰ-y
N-3POSS
nature-3POSS
برله
brlh
brlh
POST
together
اسیغ
asyġ
asyġ
N
hotness
ساوق لقی
sawq lqy
sawqlq-y-ny
N-3POSS-ACC
coldness-3POSS-ACC
نی
ny
ṭryqh-ʾĭ
N-IZ
method-IZ
طریقهءِ تحقیق
ṭryqhʾĭ tḥqyq
tḥqyq-ny
N-ACC
investigation-ACC
نی
ny
byan
N
narrative
بیان
byan
ql-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
قلور
qlwr
[This book] narrates their nature/temperament together with the hotness and coldness and the method of investigation (طریقهءِ تحقیق).
(16)
اوّل
aw~l
aw~l
AV
first
(17)
دماغ
dmaġ
dmaġ
N
nasal
ساوق دور
sawq dwr
sawq=dwr
AJ=COP.dir
cold=COP.dir
First, the nasal cavity (دماغ) is cold.
(18)
یوراک
ywrak
ywrak
N
heart
باغری
baġry
baġr-y
N-3POSS
liver-3POSS
قوروق
qwrwq
qwrwq
AJ
dry
اسیغ دور
asyġ dwr
asyġ=dwr
AJ=COP.dir
hot=COP.dir
The heart and liver is dry hot.
(19)
اوفکه
awfkh
awfkh
N
lung
هم
hm
hm
CONJ
also
قوروق دور
qwrwq dwr
qwrwq=dwr
AJ=COP.dir
dry=COP.dir
The lung is also dry.
(20)
تال
tal
tal
N
spleen
قوروق
qwrwq
qwrwq
AJ
dry
ساوق دور
sawq dwr
sawq=dwr
AJ=COP.dir
cold=COP.dir
The spleen is dry cold.
(21)
معده
mʾdh
mʾdh
N
stomach
موعتدیل دور
mwʾtdyl dwr
mwʾtdyl=dwr
AJ=COP.dir
neutral=COP.dir
The stomach is neutral.
(22)
یعنی
yʾny
yʾny
CONJ
that.is
مزاج
mzaǰ
mzaǰ
N
humor
تورت
twrt
twrt
NU
four
قسم
qsm
qsm
N
kind
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
That is, there are four kinds of humors:
(23)
بلغم
blġm
blġm
N
phlegm
سودا
swda
swda
N
melancholy
صفرا
ṣfra
ṣfra
N
bile
قان
qan
qan
N
blood
phlegm (بلغم), melancholy (سودا), bile (صفرا), and blood (قان).
(24)
اوّل
aw~l
aw~l
AV
first
قان
qan
qan
N
blood
هول
hwl
hwl
AJ
humid
اسیغ
asyġ
asyġ
AJ
hot
اورنی
awrny
awrn-y
N-3POSS
place-3POSS
باغیردا
baġyrda
baġyr-da
N-LOC
liver-LOC
تورور
twrwr
twr-wr
COP-dir-IMPV
COP.dir-IMPV
First, the blood is hot and humid, and its place is in the liver (باغیر).
(25)
مزه​​​​​​​​​​​​سی
mzhsy
mzh-sy
N-3POSS
taste-3POSS
(26)
تاتلیغ
tatlyġ
tatlyġ
AJ
sweet
رنکی
rnky
rnk-y
N-3POSS
color-3POSS
سریغ
sryġ
sryġ
AJ
yellow
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
Its taste is sweet, its color yellow.
(27)
ایکجی
aykǰy
ayk-ǰy
NU-ORD
two-ORD
صفرا
ṣfra
ṣfra
N
bile
دور
dwr
dwr
COP.dir
COP.dir
انینک
anynk
anynk
DEM.GEN
that.GEN
طبع
ṭbʾ
ṭbʾ
N
humor
ساوق
sawq
sawq
AJ
cold
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
Second is bile, its humor is cold.
(28)
اورنی
awrny
awrn-y
N-3POSS
place-3POSS
اوت
awt
awt
N
gallbladder
اوزره
awzrh
awzrh
AV
above
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
be-IPFV.DIR-3
Its place is above the gallbladder.
(29)
اوجونجی
awǰwnǰy
awǰ-wnǰy
NU-ORSD
three-ORD
بلغم
blġm
blġm
N
phlegm
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
Third is phlegm.
(30)
انینک
anynk
anynk
DEM.GEN
that.GEN
طبع
ṭbʾ
ṭbʾ
N
humor
ساوق
sawq
sawq
AJ
cold
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
Its nature is cold.
(31)
اورنی
awrny
awrn-y
N-3POSS
place-3POSS
اوفکه​​​​​​​​​​​​​دا
awfkhda
awfkh-da
N-LOC
lung-LOC
3b
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
be-IPFV.DIR-3
Its place is in the lung.
(32)
طعمی
ṭʾmy
ṭʾm-y
N-3POSS
taste-3POSS
اجیغ
aǰyġ
aǰyġ
AJ
bitter
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
X-IPFV.DIR-3
X-IPFV.DIR-3
Its taste is bitter.
(33)
تورتنجی
twrtnǰy
twrt-nǰy
NU-ORD
four-ORD
سودا
swda
swda
N
melancholy
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
X-IPFV.DIR-3
X-IPFV.DIR-3
Fourth is melancholy.
(34)
انینک
anynk
anynk
DEM.GEN
that.GEN
طعمی
ṭʾmy
ṭʾm-y
N-3POSS
taste-3POSS
(35)
شور
šwr
šwr
N
salty
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
X-IPFV.DIR-3
X-IPFV.DIR-3
Its taste is salty.
(36)
جالنوس
ǰalnws
ǰalnws
Npr
Galen
حاکم
ḥakm
ḥakm
N
physician
ایتور
aytwr
ayt-wr-0
Vt-IPFV.DIR-3
say-IPFV.DIR-3
هر کم
hr km
hrkm-nynk
QNT-GEN
each.person-GEN
نینک
nynk
āġz-y
N-3POSS
mouth-3POSS
آغزی
āġzy
aǰyġ
AJ
bitter
اجیغ
aǰyġ
bwl-sh
X-COND
X-COND
بولسه
bwlsh
blġm
N
phlegm
بلغم
blġm
zyadh
AJ
excessive
زیاده
zyadh
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
X-IPFV.DIR-3
X-IPFV.DIR-3
The physician (hakim) Galen (Jalinos) said that if one's mouth tastes bitter, their phlegm is excessive.
Galen: Claudius Galenus, Roman physician, b. 130 CE in Pergamum, on Aegean coast in Asia Minor (modern Turkey) The substance turnajabin 'manna' appears repeatedly in this and other Eurasian healing manuscripts. (tar-angubīn 'Manna' Steingass 1892/1998:: 297, < 'wet honey'), i.e. camel-thorn (Alhagi persarum) extract [AD]; "Persian Manna is the most economically important manna in Iran which is collected mainly in Iran and Transoxiana. It is exudates from stems and leaves of camel's thorn (Alhagi persarum Boiss. & Bush.), probably by action of an insect. It forms sweet, semisolid resinous tears on the shrubs. Persian manna has different uses in Persian traditional medicine, ethnomedicine and sweetmeats. Among the various effects attributed to Persian manna, laxative and cholagogue properties are more prominent than the others. On the basis of indications and contraindication described in old writings, it is used as an immunostimulant agent. Phytochemical profile of this manna shows some controversies between studies that are discussed briefly." (abstract from Ramezany, Farid, Narges Kiyani, and Masoumeh Khademizadeh. "Persian Manna in the Past and the Present: An Overview." American Journal of Pharmacological Sciences 1.3 (2013):35-37. Online: http://pubs.sciepub.com/ajps/1/3/1/ [AA/AD]
Glosses needed: ilik titrmak (ایلک تیترماک); cf. also alucha 'drupelet'
(37)
هرکم نینک
hrkm nynk
hrkm-nynk
QNT-GEN
each.person-GEN
اغزی
aġzy
aġz-y
N-3POSS
mouth-3POSS
تاتلیغ
tatlyġ
tatlyġ
AJ
sweet
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
X-COND
قان
qan
qan
N
blood
زیاده
zyadh
zyadh
AJ
excessive
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
X-IPFV.DIR-3
X-IPFV.DIR-3
If one's mouth tastes sweet, blood is excessive.
(38)
هرکم نینک
hrkm nynk
hrkm-nynk
QNT-GEN
each.person-GEN
اغزی
aġzy
aġz-y
N-3POSS
mouth-3POSS
شور
šwr
šwr
AJ
salty
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
X-COND
سودا
swda
swda
N
melancholy
زیاده
zyadh
zyadh
AJ
excessive
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
X-IPFV.DIR-3
X-IPFV.DIR-3
If one's mouth tastes salty, then their melancholy is excessive.
(39)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک 
kmrshnynk 
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
whoever-GEN
استیما
astyma
astyma
N
fever
بولماقی
bwlmaqy
bwl-maq-y
LVN-GER-3POSS
LVN-GER-3POSS
تن
tn
tn
N
body
اغیر
aġyr
aġyr
AJ
heavy
بولماقی
bwlmaqy
bwl-maq-y
X-GER-3POSS
X-GER-3POSS
آغزی
āġzy
āġz-y
N-3POSS
mouth-3POSS
تاتلیغ
tatlyġ
tatlyġ
AJ
sweet
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
X-GER
X-GER
باش
baš
baš
N
head
آغریماق
āġrymaq
āġry-maq
Vi-GER
ache-GER
بولار
bwlar
bwlar
DEM.PL
these
حمّه​​​​​​​​​​​​​​سی
ḥm~hsy
ḥm~h-sy
QNT-3POSS
all-3POSS
قاندین
qandyn
qan-dyn
N-ABL
blood-ABL
پیدا
pyda
pyda
N
appearance
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
If someone suffers from fever, if the body becomes heavy, the mouth becomes sweet, [and] one suffers from headache, all these [symptoms] are due to their blood.
(40)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
بوغوز
bwġwz
bwġwz
N
throat
آغریماق
āġrymaq
āġry-maq
Vi-GER
sore-GER
اوجا
awǰa
awǰa
N
back
آغریماق
āġrymaq
āġry-maq
Vi-GER
ache-GER
و
w
w
CONJ
and
کوز
kwz
kwz
N
eye
اغریماق
aġrymaq
aġry-maq
Vi-GER
sore-GER
یوراک
ywrak
ywrak
N
heart
سالماق
salmaq
sal-maq
Vi-GER
palpitate-GER
قولاق
qwlaq
qwlaq
N
ear
(41)
اغریماق
aġrymaq
aġry-maq
Vi-GER
ache-GER
بولارمو
bwlarmw
bwlar=mw
DEM.PL=PRT
these=PRT
قاندین
qandyn
qan-dyn
N-ABL
blood-ABL
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
be-IPFV.DIR-3
And a sore throat, backache, sore eyes, heart palpitations, and earaches are all due to blood.
(42)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
whoever-GEN
باشی
bašy
baš-y
N-3POSS
head-3POSS
تولا
twla
twla
AV
very.much
اغراسه
aġrash
aġra-sh
Vi-COND
ache-COND
انی
any
any
DEM.ACC
that.ACC
شقیقه
šqyqh
šqyqh
N
sheqiyqe
درلار
drlar
d-r-lar
Vt-IPFV.DIR-3p2
call-IPFV.DIR-3p2
If someone is prone to headaches, it is called sheqiyqe (شقیقه per. 'temple').
AD: probably شقیقة shaqīqat 'fissure; side of the head, temple' (Steingass 1892/1998::751)
(43)
اکر
akr
akr
CONJ
if
آغز
āġz
āġz
N
mouth
قوروماق
qwrwmaq
qwrw-maq
Vi-GER
dry-GER
تولا
twla
twla
AV
often
اوسّاماق
aws~amaq
aws~a-maq
Vi-GER
thirst-GER
و
w
w
CONJ
and
بغوز
bġwz
bġwz
N
throat
قوروماق
qwrwmaq
qwrw-maq
Vi-GER
dry-GER
یوزی
ywzy
ywz-y
N-3POSS
face-3POSS
سریغ
sryġ
sryġ
AJ
yellow
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
LVN-GER
LVN-GER
و
w
w
CONJ
and
ساج
saǰ
saǰ
N
hair
سقال
sqal
sqal
N
beard
فات
fat
fat
AV
quickly
اقار
aqar
aqar-
Vi-
become.white-
ماق
maq
-maq
-GER
-GER
و
w
w
CONJ
and
ایلک
aylk
aylk
N
marrow
تیترماک
tytrmak
tytr-mak
Vi-GER
vibrate-GER
مَر
măr
măr
PREP
passing.through
تَبْ
tăb°
tăb°-0
N-IZ
fever-IZ
لرزه
lrzh
lrzh
N
paroxysm
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
LVN-GER
LVN-GER
و
w
w
CONJ
and
یان
yan
yan
AJ
side
باشی
bašy
baš-y
N-3POSS
head-3POSS
آغریماق
āġrymaq
āġry-maq
Vi-GER
ache-GER
طعام
ṭʾam
ṭʾam
N
food
سینکماسلیک
synkmaslyk
synk-mas-lyk
Vi-IPFV.N-ABS
digest-IPFV.N-ABS
بولار
bwlar
bwlar
DEM.PL
these.PL
صفرا دین
ṣfra dyn
ṣfra-dyn
N-ABL
bile-ABL
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
be-IPFV.DIR-3
If the mouth becomes dry, if one often becomes thirsty, if the throat becomes dry, the face yellows and the mustache and beard become white, ilik titrmak (ایلک تیترماک), becomes feverish (تب لرزه), if the hip aches, if food is not digested, all of these are due to bile.
(44)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
4a
4
4
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
اغیز
aġyz
aġyz
N
mouth
آجیغ
āǰyġ
āǰyġ
AJ
bitter
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
X-GER
X-GER
اغیزدین
aġyzdyn
aġyz-dyn
N-ABL
mouth-ABL
سو
sw
sw
N
saliva
کلماک
klmak
kl-mak
Vi-GER
flow-GER
ساج
saǰ
saǰ
N
hair
سقال
sqal
sqal
N
beard
آقارماق
āqarmaq
āqar-maq
Vi-GER
become.white-GER
و
w
w
CONJ
and
قورساق
qwrsaq
qwrsaq
N
stomach
اغریماق
aġrymaq
aġry-maq
Vi-GER
ache-GER
و
w
w
CONJ
and
استسقا
astsqa
astsqa
N
edema
و
w
w
CONJ
or
کرمه
krmh
krmhkdwdanh
N
measles
کدو
kdw
دانه
danh
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
X-GER
X-GER
بولار
bwlar
bwlar
DEM.PL
these
حمّه​​​​​​​​​​​​​​​​سی
ḥm~hsy
ḥm~h-sy
QNT-3POSS
all-3POSS
بلغم دین
blġm dyn
blġm-dyn
N-ABL
phlegm-ABL
پیدا
pyda
pyda
AJ
appear
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
CONJ
And [if] the mouth tastes bitter, saliva flows, the mustache and beard become white, [if one] suffers from stomachache, swelling (edema (استسقا), [or] measles, all of these are due to phlegm.
(45)
و
w
w
AV
and
ینه
ynh
ynh
N-GEN
again
آغیزنینک
āġyznynk
āġyz-nynk
N
mouth-GEN
شور
šwr
šwr
salt
بولماقی
bwlmaqy
bwl-maq-y
X-GER-3POSS
X-GER-3POSS
ناخوشلوق
naxwšlwq
naxwšlwq
N
unhealthy
و
w
w
CONJ
and
کوز
kwz
kwz
N
eye
خیره
xyrh
xyrh
AJ
blurry
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
X-GER
X-GER
و
w
w
CONJ
and
شب
šb
šb
N
night
کور
kwr
kwr
N
blindness
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
X-GER
X-GER
و
w
w
CONJ
and
فکری
fkry
fkr-y
N-3POSS
thought-3POSS
دار
dar
dar
N
wandering
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
LVN-GER
LVN-GER
و
w
w
CONJ
and
آشفته
āšfth
āšfth
N
turbulent
توشی
twšy
twš-y
N-3POSS
dream-3POSS
کورماک
kwrmak
kwr-mak
Vt-GER
see-GER
تولا
twla
twla
AV
much
سوزلاماک
swzlamak
swzla-mak
Vt-GER
talk-GER
و
w
w
CONJ
and
صرعی
ṣrʾy
ṣrʾy
N
logorrhea
(46)
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
LVN-GER
LVN-GER
بولار
bwlar
bwlar
DEM.PL
these
حمّه​​​​​​​​​​​​​​​​سی سودادین
ḥm~hsy swdadyn
ḥm~h-sy
QNT-3POSS
all-3POSS
بولور
bwlwr
swda-dyn
N-ABL
melancholy-ABL
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
be-IPFV.DIR-3
And a salty mouth, low mood, blurred vision, night blindness, a wandering mind, turbulent dreams, logorrhea, and epilepsy are all due to melancholy.
(47)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever
قان
qan
qan
N
bood
وفو
wfw
wfw
N
healing
بولسون
bwlswn
bwl-swn
LVN-3VOL
LVN-3VOL
دیب
dyb
dyb
CZR
CZR
خُرمای
xŭrmay
xŭrma-y
N-IZ
date-IZ
هندی
hndy
hndy
Ntop
Indian
و
w
w
CONJ
and
اَلوجه نی
aălwǰh ny
aălwǰh-ny
N-ACC
drupelet-ACC
کلاب
klab
klab
N
rosewater
شربت
šrbt
šrbt
N
syrup
(48)
قیلب
qylb
qyl-b
LVN-CNV
LVN-CNV
اوج
awǰ
awǰ
NU
three
کون
kwn
kwn
N
day
ناشته​​​​​​​​​​​​​​​​​دا
našthda
našth-da
N-LOC
breakfast-LOC
ایچسه
ayčsh
ayč-sh
Vt-COND
drink-COND
قان
qan
qan
N
blood
صاف
ṣaf
ṣaf
AJ
pure
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
To heal the blood, a syrup (sherbet) of Indian dates, drupelet (alucha) [if this is الوچه then 'sour plum' ] and rose water is prepared; [if it is] drunk at breakfast for three days, the blood will be healed.
(49)
اکر
akr
akr
CONJ
if
صفرا
ṣfra
ṣfra
N
bile
ساکین
sakyn
sakyn
AJ
suppress
بولسون
bwlswn
bwl-swn
LVN-3VOL
LVN-3VOL
دیسه
dysh
dy-sh
Vi-COND
say-COND
اجیغ
aǰyġ
aǰyġ
AJ
sour
انارنی
anarny
anar-ny
N-ACC
pomegranate-ACC
تاتلیق
tatlyq
tatlyq
AJ
sweet
انارنی
anarny
anar-ny
N-ACC
pomegranate-ACC
برابر
brabr
brabr
AJ
equal
قیلب
qylb
qyl-b
LVN-CNV
LVN-CNV
کلاب
klab
klab
N
rosewater
هم
hm
hm
CONJ
also
برابر
brabr
brabr
AJ
equal
قلیب
qlyb
ql-yb
LVN-CNV
LVN-CNV
بر
br
br
NU
one
کچه
kčh
kčh
N
night
قویغیل
qwyġyl
qwy-ġyl
Vt-2s.IMP
put-2s.IMP
If one wants to suppress bile, [mix] an equal amount of sour and sweet pomegranate together with an equal amount of rosewater, apply it [somewhere] for one night.
(50)
اندین
andyn
andyn
DEM.ABL
that.ABL
کین
kyn
kyn
POST
after
ترنجه​​​​​​​​​​​​​​​​​​بین
trnǰhbyn
trnǰhbyn
N
Persian.manna
برله
brlh
brlh
POST
with
حل
ḥl
ḥl
N
salve
قلیب
qlyb
ql-yb
LVN-CNV
LVN-CNV
اوج
awǰ
awǰ
NU
three
کون
kwn
kwn
N
day
ناشتدا
naštda
našt-da
N-LOC
breakfast-LOC
ایجسه
ayǰsh
ayǰ-sh
Vt-COND
drink-COND
4b
(51)
صفرا
ṣfra
ṣfra
N
bile
دفع
dfʾ
dfʾ
N
suppress
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
And then make a salve using turnajabin 'Persian manna' (ترنجه بین cf. ترانکبین Prov. 24 11r, s2). If one drinks it at breakfast for three days one’s bile heals (دفع).
(52)
اکر
akr
akr
CONJ
if
یکفم
ykfm
ykfm
N
!
بلغم
blġm
blġm
N
phlegm
دفع
dfʾ
dfʾ
N
healing
بولسون
bwlswn
bwl-swn
LVN-3VOL
LVN-3VOL
دیسه
dysh
dy-sh
Vt-COND
say-COND
زنجبل
znǰbl
znǰbl
N
ginger
کباب
kbab
kbabǰ-ny
N
cinnamon-ACC
جنی سلیخه
ǰny slyxh
slyxh-lar-ny
N-PL-ACC
prickly.ash.pepper-PL-ACC
لارنی
larny
żm
N
mixture
ضم
żm
qyl-b
LVN-CNV
LVN-CNV
قیلب
qylb
trnǰhbyn
N
Persian.manna
ترنجه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​بین
trnǰhbyn
bylh
POST
with
بیله
bylh
ḥl
N
salve
حل
ḥl
(53)
قلیب
qlyb
ql-yb
LVN-CNV
LVN-CNV
هر
hr
hr
QNT
each
کونده
kwndh
kwn-dh
N-LOC
day-LOC
بر
br
br
NU
one
مسقال
msqal
msqal
M
mithqāl
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
consume-COND
بلغم
blġm
blġm
N
phlegm
دفع
dfʾ
dfʾ
N
healing
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
To suppress phlegm, ginger, prickly ash pepper and cinnamon are mixed with turnajabin '?manna' to make a salve, and if one consumes one mithqāl (مسقال) of the paste every day, the phlegm will be healed.
(54)
اکر
akr
akr
CONJ
if
سودانی
swdany
swda-ny
N-ACC
melancholy-ACC
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولسون
bwlswn
bwl-swn
LVN-3VOL
LVN-3VOL
دیسه
dysh
dy-sh
Vt-COND
say-COND
ترنجه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​بین
trnǰhbyn
trnǰhbyn
N
turnajabin
ذعفرانینی
z_ʾfranyny
z_ʾfrany-ny
N-ACC
saffron-ACC
اوج
awǰ
awǰ
NU
three
کون
kwn
kwn
N
day
ناشته​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​دا
našthda
našth-da
N-LOC
breakfast-LOC
ایچسه
ayčsh
ayč-sh
Vt-COND
drink-COND
سودانی
swdany
swda-ny
N-ACC
melancholy-ACC
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
قیلور
qylwr
qyl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
To heal melancholy, if one drinks turnajabin with saffron at breakfast for three days, (his/her) melancholy heals.
(55)
اجغ
aǰġ
aǰġ
AJ
spicy
نمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​لاردین
nmrshlardyn
nmrsh-lar-dyn
PN.INDEF-PL-ABL
thing-PL-ABL
البته
albth
albth
AV
of.course
حزر
ḥzr
ḥzr
N
abstain
قیلماق
qylmaq
qyl-maq
LVN-GER
LVN-GER
کراک
krak
krak
XAJ
XAJ
It is necessary to abstain from spicy (اجغ) foods.
(56)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
whoever-GEN
باشی
bašy
baš-y
N-3POSS
head-3POSS
اغرایسه
aġraysh
aġray-sh
Vi-COND
ache-COND
دانک
dank
dank
N
coriander
(57)
نینک
nynk
-nynk
-GEN
-GEN
اورغی نی
awrġy ny
awrġ-y-ny
N-3POSS-ACC
seed-3POSS-ACC
نیل
nyl
nylfr
N
lotus
فر
fr
brlh
POST
with
برله
brlh
ḥl
N
salwe
حل
ḥl
ql-yb
LVN-CNV
LVN-CNV
قلیب
qlyb
baš-y-ġh
N-3POSS-DAT
head-3POSS-DAT
باشیغه
bašyġh
ǰaf-sh
Vt-COND
spread-COND
جافسه
ǰafsh
ṣḥt
N
recovery
صحت
ṣḥt
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
بولور
bwlwr
If one suffers from headache, if one makes a salve from small grain (دانک) seeds and lotus, spreads it on one’s head, one will recover (صحت).
(58)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
whoever-GEN
قورساقیدا
qwrsaqyda
qwrsaq-y-da
N-3POSS-LOC
stomach-3POSS-LOC
یل
yl
yl
N
gas
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
have-COND
یا
ya
ya
CONJ
or
یل
yl
yl
N
gas
تورغان
twrġan
twr-ġan
Vi-PFV
block-PFV
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
X-COND
اوج
awǰ
awǰ
NU
three
مثقال
mṯqal
mṯqal
M
mithqāl
حزار
ḥzar
ḥzarsfnd-y-ny
N-3POSS-ACC
of
سفندینی
sfndyny
awn
N
Syrian
اون
awn
qyl-b
LVN-CNV
rue.grass-3POSS-ACC
قیلب
qylb
kwnǰd
N
flour
کونجد
kwnǰd
yaġ-y
N-3POSS
LVN-CNV
یاغی
yaġy
blh
POST
sesame
بله
blh
ḥl
N
oil-3POSS
حل
ḥl
with
paste
قلیب
qlyb
ql-yb
LVN-CNV
LVN-CNV
هر
hr
hr
QNT
every
کونی
kwny
kwn-y
N-3POSS
day-3POSS
ناشته​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​دا
našthda
našth-da
N-LOC
breakfast-LOC
اوج
awǰ
awǰ
NU
three
مثقال دین
mṯqal dyn
mṯqal-dyn
Nmeas-ABL
mithqāl-ABL
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
قورساق دا
qwrsaq da
qwrsaq-da
N-LOC
stomach-LOC
(59)
یل
yl
yl
N
gas
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
For stomach gas, or blocked gas, one grinds three mithqāl of Syrian rue grass into a paste with sesame oil, and eats three mithqāl at breakfast every day, stomach gas will be relieved.
(60)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
whoever-GEN
اسغ
asġ
asġ
AJ
heat
یل دین
yl dyn
yl-dyn
N-ABL
gas-ABL
هر
hr
hrqaydaġ
QNT
any.kind
قایداغ
qaydaġ
(61)
کیسل
kysl
kysl
N
illness
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
X-COND
کشنیش
kšnyš
kšnyš
N
coriander
برله
brlh
brlh
CONJ
with
مدامت
mdamt
mdamt
N
repent
قلسه
qlsh
ql-sh
LVN-COND
LVN-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
Any illness from heat can be healed with coriander.
(62)
اکر
akr
akr
CONJ
if
تعم
tʾm
tʾm
N
food
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever
5a
5
5
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever
ناشته​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​دا
našthda
našth-da
N-LOC
breakfast-LOC
تروف
trwf
trwf
N
radish
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
آغزیدین
āġzydyn
āġz-y-dyn
N-3POSS-ABL
mouth-3POSS-ABL
سو
sw
sw
N
salivation
کلورغان
klwrġan
kl-wr-ġan
Vi-IPFV-PFV
come-IPFV-PFV
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
(63)
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
Eating radish at breakfast will stop [excessive] salivation.
(64)
صفراسی
ṣfrasy
ṣfra-sy
N-3POSS
bile-3POSS
سوخته
swxth
swxth
N
dry
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
The bile will be dry (سوخته).
(65)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever
سرمساق
srmsaq
srmsaq
N
garlic
یماکنی
ymakny
y-mak-ny
Vt-GER-ACC
eat-GER-ACC
عادت
ʾadt
ʾadt
N
habit
قیلسه
qylsh
qyl-sh
LVN-COND
LVN-COND
بلغم
blġm
blġm
N
ailment
معده​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​دین
mʾdhdyn
mʾdh-dyn
N-ABL
stomach-ABL
باطل
baṭl
baṭl
AJ
alleviate
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
Regular consumption of garlic will alleviate stomach (معده) ailments.
(66)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
CONJ
again
اوقره
awqrh
awqrh
N
oqre
زخمتی
zxmty
zxmt-y
N-3POSS
pain-3POSS
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
Vi-GER
be-GER
ایلک
aylk
aylk
N
bone.marrow
ایاغ
ayaġ
ayaġ
N
foot
تتره​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​ماک
ttrhmak
ttrh-mak
Vi-GER
shake-GER
ساکین
sakyn
sakyn
AJ
quiet
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
And it is also beneficial when one suffers from oqre pain, ilik and foot shaking.
(67)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever
الا
ala
ala
N
vitiligo
بولغان
bwlġan
bwl-ġan
LVN-PFV
LVN-PFV
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
X-COND
سجقان نینک
sǰqan nynk
sǰqan-nynk
N-GEN
mice-GEN
قرا
qra
qra
AJ
black
قارغه نینک
qarġh nynk
qarġh-nynk
N-GEN
crow-GEN
میاقینی
myaqyny
myaq-y-ny
N-3POSS-ACC
droppings-3POSS-ACC
قایناتیب
qaynatyb
qayna-t-yb
Vi-CAUST-CNV
boil-CAUST-CNV
سورتسه
swrtsh
swrt-sh
Vt-COND
rub-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
When one suffers from vitiligo, boiling mice and crow droppings and rubbing it in will heal it.
(68)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
هر
hr
hrkm
QNT
each.person
کم
km
br
NU
one
بر
br
qǰa-ġh
N-DAT
bowl-DAT
قجاغه ایشک
qǰaġh ayšk
ayšk-nynk
N-GEN
donkey-GEN
نینک
nynk
swt-y-ny
N-3POSS-ACC
milk-3POSS-ACC
سوتینی
swtyny
al-yb
Vt-CNV
take-CNV
الیب
alyb
qwy-sh
LVV-COND
LVV-COND
قویسه
qwysh
(69)
باحب
baḥb
baḥb
AJ
all
بورکولار
bwrkwlar
bwrkw-lar
N-PL
flea-PL
اول
awl
awl
DEM
that
قجاغه
qǰaġh
qǰa-ġh
N-DAT
bowl-DAT
جمیع
ǰmyʾ
ǰmyʾ
N
gather
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
Putting donkey milk in a bowl will gather fleas inside the bowl.
(70)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever
اسع دین
asʾ dyn
asʾ-dyn
AJ-ABL
heat-ABL
سرفه
srfh
srfh
N
Cough
ایلتی که
aylty kh
aylt-y-kh
N-3POSS-DAT
illness-3POSS-DAT
کرفتار
krftar
krftar
N
suffering
بولسه
bwlsh
bwl-sh
LVN-COND
LVN-COND
آرموت
ārmwt
ārmwt
N
pear
اوروغی
awrwġy
awrwġ-y-ny
N-3POSS+ACC
seed-3POSS+ACC
نی
ny
qayna-t-yb
Vi-CAUST-CNV
boil-CAUST-CNV
قایناتیب
qaynatyb
asyġ
AJ
hot
اسیغ
asyġ
(71)
ایچسه
ayčsh
ayč-sh
Vt-COND
drink-COND
بسیار
bsyar
bsyar
AJ
very
فایدا
fayda
fayda
N
cure
قیلور
qylwr
qyl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
For coughing due to heat, boiling peas and drinking them while hot has great benefits.
(72)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
بلغم
blġm
blġm
N
phlegm
زخمتی که
zxmty kh
zxmt-y-kh
N-3POSS-DAT
illness-3POSS-DAT
یته
yth
yth
NU
seven
موینه
mwynh
mwynh
N
moyne
طایفه
ṭayfh
ṭayfh
N
tayifa
(73)
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
هرکز
hrkz
hrkz
AV
never
بلغم
blġm
blġm
N
phlegm
زخمتی
zxmty
zxmt-y
N-3POSS
illness-3POSS
کورمکای
kwrmkay
kwr-m-kay
Vt-NEG-INVOC
get-NEG-INVOC
For phlegm, seven moyne tayifa will alleviate suffering from [excess] phlegm.
(74)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
روایت
rwayt
rwayt
N
legend
قیلورلارکم
qylwrlarkm
qyl-wr-lar=km
LVN-IPFV.DIR-3p=CZR
LVN-IPFV.DIR-3p=CZR
جوانی
ǰwany
ǰwany
N
aniseed
اسیغ
asyġ
asyġ
AJ
hot
تورور
twrwr
twr-wr
COP.dir-IMPV
COP.dir-IMPV
Legend puts it that aniseed is hot.
(75)
هرکم
hrkm
hrkm
PN.INDEF
each.person
جوانینی
ǰwanyny
ǰwany-ny
N-ACC
aniseed-ACC
شکر
škr
škr
N
sugar
برله
brlh
brlh
POST
with
حل
ḥl
ḥl
N
paste
قلیب
qlyb
ql-yb
LVN-CNV
LVN-CNV
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
معده
mʾdh
mʾdh
N
stomach
قوی
qwy
qw-y
N-3POSS
strength-3POSS
قوت لیک
qwt lyk
qwt-lyk
AJ
strong
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
If one makes a paste from aniseed (juwani) and sugar and eats it, the stomach will be strong.
(76)
هر
hr
hr
QNT
every
طعامیکه
ṭʾamykh
ṭʾam-y-kh
N-3POSS-DAT
food-3POSS-DAT
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
هزم
hzm
hzm
N
digestion
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
If the paste is consumed at every meal food will be digested.
Scribal variants: s7: گشنیز 'coriander' was written as کشنیش ; Cf. کشنیز, Prov. 24.
S5: دانک dānak per. 'a small grain, the fourth part of a dram' (Steingass 1892/1998: 1998: 501) Cf.دامک Prov. 24, 11r, s8
Glosses needed: ogre pain?? ilik???, moyne tayifa#
(77)
وجودیده
wǰwdydh
wǰwd-y-dh
N-3POSS-LOC
body-3POSS-LOC
5b
(78)
کسل
ksl
ksl
N
disease
کورمکای
kwrmkay
kwr-m-kay
Vt-NEG-INVOC
get-NEG-INVOC
and the body will not suffer.
(79)
کدو
kdw
kdw
N
pumpkin
دانه
danh
danh
N
seed
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
و
w
w
CONJ
and
کرم
krm
krm
N
worm
معده​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نی
mʾdhny
mʾdh-ny
N-ACC
stomach-ACC
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
قیلور
qylwr
qyl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
Eating pumpkin seeds is good for stomach (معده) [ailments].
(80)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
هر
hr
hrkm
QNT
every.person
کم
km
(81)
سرمساق
srmsaq
srmsaq
N
garlic
یماک نی
ymak ny
y-mak-ny
Vt-GER-ACC
eat-GER-ACC
عادت
ʾadt
ʾadt
N
habit
قیلسه
qylsh
qyl-sh
LVN-COND
LVN-COND
یل
yl
yl
N
gas
زخمتی
zxmty
zxmt-y
N-3POSS
pain-3POSS
هرکز
hrkz
hrkz
AV
never
کورمکای
kwrmkay
kwr-m-kay
Vt-NEG-INVOC
get-NEG-INVOC
Whoever makes it a habit to eat garlic will not suffer from gas pain.
(82)
هرکم
hrkm
hrkm
QNT
everyone
قوی
qwy
qwy
N
sheep
سوتی
swty
swt-y
N-3POSS
milk-3POSS
قلمفور
qlmfwr
qlmfwr
N
lilac
قوندوز
qwndwz
qwndwz
N
qunduz
قهره​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نی
qhrhny
qhrh-ny
N-ACC
qehre-ACC
شکر
škr
škr
N
sugar
برله
brlh
brlh
POST
with
حل
ḥl
ḥl
N
paste
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
قورساق
qwrsaq
qwrsaq
N
stomach
(83)
آغرقی
āġrqy
āġrq-y
N-3POSS
ache-3POSS
کورمکای
kwrmkay
kwr-m-kay
Vt-NEG-INVOC
get-NEG-INVOC
A paste of sheep's milk, lilac (قلمفور), qunduz qehre (قوندوز قهره​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​) and sugar will prevent stomachache.
(84)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
(85)
ساوق
sawq
sawq
AJ
cold
مجازدا
mǰazda
mǰaz-da
N-LOC
humor-LOC
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
Vt-IPFV.DIR-3
be-IPFV.DIR-3
And also its nature is cold.
(86)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
سنبُل
snbŭl
snbŭl
N
hyacinth
بش
bš
bš
NU
five
مثقال
mṯqal
mṯqal
M
mithqāl
موج
mwǰ
mwǰ
N
pepper
بش
bš
bš
NU
five
مثقال
mṯqal
mṯqal
M
mithqāl
تخمه
txmh
txmh-0
N-IZ
seed-IZ
ترب
trb
trb
N
horseradish
ایکی
ayky
ayky
NU
two
مثقال
mṯqal
mṯqal
M
mithqāl
زیره
zyrh
zyrh
N
cumin
ایکی
ayky
ayky
NU
two
مثقال
mṯqal
mṯqal
M
mithqāl
قلمفور
qlmfwr
qlmfwr
N
clove
اورغ
awrġ
awrġ
N
seed
اوج
awǰ
awǰ
NU
three
مثقال
mṯqal
mṯqal
M
mithqāl
زعفر
zʾfr
zʾfr
N
saffron
بر
br
br
NU
one
مثقال
mṯqal
mṯqal
M
mithqāl
بو
bw
bw
DEM
this
دارولارنی
darwlarny
darw-lar-ny
N-PL-ACC
medicine-PL-ACC
(87)
جمع
ǰmʾ
ǰmʾ
N
gather
قلیب
qlyb
ql-yb
LVN-CNV
LVN-CNV
عسل
ʾsl
ʾsl
N
honey
برله
brlh
brlh
POST
with
یسه
ysh
y-sh
Vi-COND
eat-COND
کُل
kŭl
kŭl
AJ
all
علّت لاریدین
ʾl~t larydyn
ʾl~t-lar-y-dyn
N-PL-3POSS-ABL
illness-PL-3POSS-ABL
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
And if one combines five mithqāl of hyacinth (سنبُل), five mithqāl of black peppercorns (موج), two mithqāl of horseradish seed (تخمه ترب), two mithqāl of cumin (زیره), three mithqāl of cloves, one mithqāl of saffron, and takes these medicines with honey, all the illnesses will be gone.
(88)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
باغری
baġry
baġr-y
N-3POSS
heart-3POSS
اغره​​سه
aġrhsh
aġrh-sh
Vi-COND
pain-COND
اسغ دین
asġ dyn
asġ-dyn
AJ-ABL
heat-ABL
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
be-COND
یاش
yaš
yaš
AJ
young
قفاق نی
qfaq ny
qfaq-ny
N-ACC
gourd-ACC
اسغا
asġa
asġa
N
asgha
It is in (for?) Cold Humor.
(89)
غول
ġwl
ġwl
N
ghol
بادام
badam
badam
N
almond
یاغی
yaġy
yaġ-y
N-3POSS
oil-3POSS
برله
brlh
brlh
POST
with
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
And, if one suffers from liver (باغر) pain, if it is due to heat, eating young gourd (یاش قفاق) and asgha ghol almond oil will heal it.
(90)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
بنفشه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نی
bnfšhny
bnfšh-ny
N-ACC
violet-ACC
(91)
نیل
nyl
nylfr-ny
N-ACC
lotus-ACC
فرنی
frny
swyab
N
juice
سویاب
swyab
ayč-mak
Vt-GER
drink-GER
ایچماک
ayčmak
krk
XAJ
XAJ
کرک
krk
dfʾ
N
cure
دفع
dfʾ
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
بولور
bwlwr
And, one should drink violet (بنفشه) and lotus, and it heals.
(92)
هرکم نینک
hrkm nynk
hrkm-nynk
QNT-GEN
everyone-GEN
مزا
mza
mza
N
humor
مجازی
mǰazy
mǰaz-y
N-3POSS
humor-3POSS
اسغ
asġ
asġ
AJ
hot
بولسه
bwlsh
bwl-sh
LVN-COND
LVN-COND
سرکه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نی
srkhny
srkh-ny
N-ACC
vinegar-ACC
شکر
škr
škr
N
sugar
برله
brlh
brlh
POST
with
قایناتیب
qaynatyb
qayna-t-yb
Vi-CAUST-CNV
boil-CAUST-CNV
انار
anar
anar
N
pomegranate
سویی
swyy
sw-yy
N-3POSS
juice-3POSS
برله
brlh
brlh
POST
with
برسه
brsh
br-sh
Vt-COND
give-COND
آشغه
āšġh
āš-ġh
N-DAT
meal-DAT
آجغ
āǰġ
āǰġ
AJ
sour
انار
anar
anar
N
pomegranate
سوینی
swyny
sw-y-ny
N-3POSS-ACC
juice-3POSS-ACC
اوزوم
awzwm
awzwm
N
grape
غوره​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​سنی
ġwrhsny
ġwrh-s-ny
N-3POSS-ACC
green-3POSS-ACC
قایناتیب
qaynatyb
qayna-t-yb
Vi-CAUST-CNV
boil-CAUST-CNV
6a
6
6
اش
aš
aš
N
food
قایناتیب
qaynatyb
qayna-t-yb
Vi-CAUST-CNV
boil-CAUST-CNV
ایچسون
ayčswn
ayč-swn
Vt-3VOL
drink-3VOL
آش
āš
āš
N
food
یکاندین
ykandyn
y-kan-dyn
Vt-PFV-ABL
eat-PFV-ABL
کین
kyn
kyn
POSTP
after
سول
swl
swl
AJ
left
قولینی
qwlyny
qwl-y-ny
N-3POSS-ACC
hand-3POSS-ACC
باسیب
basyb
bas-yb
Vt-CNV
press-CNV
(93)
یاتسون
yatswn
yat-swn
Vi-3VOL
lie.down-3VOL
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
If one’s humor is hot, one boils vinegar with sugar, and drinks it with pomegranate juice. For a meal, sour pomegranate and sour grape are boiled and drunk. After the meal, one lies on one's left side, and it heals.
(94)
اکر
akr
akr
CONJ
if
مجازی
mǰazy
mǰaz-y
N-3POSS
humor-3POSS
ساوق
sawq
sawq
AJ
cold
بولسه
bwlsh
bwl-sh
LVN-COND
LVN-COND
داچین نی
dačyn ny
dačyn-ny
N-ACC
cinnamon-ACC
حسل
ḥsl
ḥsl
N
honey
برله
brlh
brlh
POST
with
قایناتیب
qaynatyb
qayna-t-yb
Vi-CAUST-CNV
boil-CAUST-CNV
انار
anar
anar
N
pomegranate
سویینی
swyyny
sw-yy-ny
N-3POSS-ACC
juice-3POSS-ACC
قوشوب
qwšwb
qwš-wb
Vt-CNV
add-CNV
اسیغ
asyġ
asyġ=asyġ
AV=AV.REDUP
hot=hot.REDUP
اسیغ
asyġ
(95)
ایچسه
ayčsh
ayč-sh
Vt-COND
drink-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
If one’s humor is cold, one boils cinnamon (داچین) with honey and adds pomegranate juice, and drinks [this mixture] when it is hot, and it will heal.
(96)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
whoever-GEN
یوروک
ywrwk
ywrwk
N
heart
باغری
baġry
baġr-y
N-3POSS
breast-3POSS
سوسته
swsth
swsth
N
susta
بولسه
bwlsh
bwl-sh
LVN-COND
LVN-COND
طعامغه
ṭʾamġh
ṭʾam-ġh
N-DAT
food-DAT
میلی
myly
myl-y
N-3POSS
wish-3POSS
بولماسه
bwlmash
bwl-ma-sh
Vi-NEG-COND
have-NEG-COND
سوغه
swġh
sw-ġh
N-DAT
water-DAT
میلی
myly
myl-y
N-3POSS
wish-3POSS
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
have-COND
سونی
swny
sw-ny
N-ACC
water-ACC
هر قانجه
hr qanǰh
hr-qanǰh
QNT
however
ایچسه
ayčsh
ayč-sh
Vt-COND
drink-COND
اوسّالقی
aws~alqy
aws~alq-y
N-3POSS
thirst-3POSS
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولماسه
bwlmash
bwl-ma-sh
LVN-NEG-COND
LVN-NEG-COND
ایچی
ayčy
ayč-y
N-3POSS
inside-3POSS
قبض
qbż
qbż
N
constipation
و
w
w
CONJ
and
تیلی
tyly
tyl-y
N-3POSS
tongue-3POSS
یریک
yryk
yryk
AJ
coarse
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
X-COND
و
w
w
CONJ
and
یوزی
ywzy
ywz-y
N-3POSS
face-3POSS
سریغ
sryġ
sryġ
AJ
yellow
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
X-COND
کون دین
kwn dyn
kwn-dyn
N-ABL
day-ABL
کونکه
kwnkh
kwn-kh
N-DAT
day-DAT
نا
na
naxwš
AJ
depressed
خوش
xwš
zyadh
AV
excessive
زیاده
zyadh
bwl-sh
Vi-COND
be-COND
بولسه
bwlsh
علاج
ʾlaǰ
ʾlaǰ
N
treatment
اولکه
awlkh
awl=kh
DEM=CZR
that=CZR
یاش
yaš
yaš
AJ
young
قفاق نی
qfaq ny
qfaq-ny
N-ACC
gourd-ACC
شوخله
šwxlh
šwxlh
N
tomato
برله
brlh
brlh
POST
with
قایناتیب
qaynatyb
qayna-t-yb
Vi-CAUST-CNV
boil-CAUST-CNV
برسه
brsh
br-sh
Vt-COND
give-COND
سوسالقی
swsalqy
swsalq-y
N-3POSS
thrist-3POSS
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
aǰġ
AJ
sour
If one’s heart becomes susta (سوسته), and one has no appetite for food and water, and can’t quench the thirst no matter how much water is drunk, one will have constipation (قبض) and the tongue becomes coarse and face turns yellow, and one becomes more depressed every day. The solution is to boil young gourd and tomato and give it them, their thirst (سوسالقی) will be healed.
(97)
اجغ
aǰġ
anar
N
pomegranate
انار اوزوم
anar awzwm
awzwm-nynk
N-GEN
grape-GEN
نینک
nynk
ġwrh
N
green
غوره
ġwrh
(98)
سی نینک
sy nynk
-sy-nynk
-3POSS-GEN
-3POSS-GEN
سویی
swyy
sw-yy
N-3POSS
juice-3POSS
برله
brlh
brlh
POST
with
برماک
brmak
br-mak
Vt-GER
give-GER
کرک
krk
krk
XAJ
XAJ
Sour pomegranates and sour grape juice must be given.
(99)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
whoever-GEN
تامغاقی
tamġaqy
tamġaq-y
N-3POSS
soft.palate-3POSS
توشسه
twšsh
twš-sh
Vi-COND
fill-COND
کلاب
klab
klab
N
rosewater
برله
brlh
brlh
POST
with
غرغره
ġrġrh
ġrġrh
N
gurgle
قیلسه
qylsh
qyl-sh
LVN-COND
LVN-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFN-3
LVN-IPFN-3
If one’s soft palate (تامغاق) becomes filled (توشسه) [?swollen], cleansing the mouth with rosewater will heal it.
Glosses: s4: معده 'stomach ailments' cf. بلغم, Prov. 24, 11v, s3. muj 'bl.pepper' usually muc.
Glosses needed: qunduz qehre (cf. qunduz 'beaver' Jarring 1964: 256), sunbul, ?); asgha qhol badam, sosase; susasta
(100)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​که
kmrshkh
kmrsh-kh
PN.INDEF-DAT
whoever-DAT
آغورکان
āġwrkan
āġwr-kan
Vi-PFV
become.ill-PFV
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
X-COND
آدم نینک
ādm nynk
ādm-nynk
N-GEN
human-GEN
پیشابی
pyšaby
pyšab-y
N-3POSS
urine-3POSS
برله
brlh
brlh
POST
with
فایتمانی
faytmany
faytma-ny
N-ACC
foot.cloth-ACC
6b
(101)
ایزیب
ayzyb
ayz-yb
Vt-CNV
grind-CNV
ایچورسه
ayčwrsh
ayč-wr-sh
Vt-CAUSR-COND
drink-CAUSR-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
If one becomes ill, one boils human urine and foot cloth (فایتما), wrings it out and gives this liquid (to the patient) it heals.
(102)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever
اندامی
andamy
andam-y
N-3POSS
limb-3POSS
سیسغان
sysġan
sys-ġan
Vi-PFV
stink-PFV
(103)
سیسغان
sysġan
sysġan
Vi-PFV
stink-PFV
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
X-COND
کلی
kly
kl-y
N-IZ
flower-IZ
ریحان نی
ryḥan ny
ryḥan-ny
N-ACC
basil-ACC
سوقوب
swqwb
swq-wb
Vt-CNV
grind-CNV
یاقسه
yaqsh
yaq-sh
Vt-COND
apply-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
If one becomes andaq seyhan sisghan, basil flowers can be ground and applied [to the patient], who will be cured
(104)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
whoever-GEN
کوزی دین
kwzy dyn
kwz-y-dyn
N-3POSS-ABL
eye-3POSS-ABL
یاش
yaš
yaš
N
tear
آقار
āqar
āq-ar
Vi-IPFV
weep-IPFV
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
X-COND
اچکونینک
ačkwnynk
ačkwn-ynk
N-GEN
goat-GEN
سوتی
swty
swt-y
N-3POSS
milk-3POSS
نی
ny
+ny
+ACC
+ACC
فاخته​​​​غه
faxthġh
faxth-ġh
N-DAT
cotton-DAT
الیب
alyb
al-yb
Vi-CNV
dip-CNV
کوزیکه
kwzykh
kwz-y-kh
N-3POSS-DAT
eye-3POSS-DAT
یاقسه
yaqsh
yaq-sh
Vt-COND
press-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
If the eyes become watery, dips cotton in goat milk and press it on the eye, and it will heal.
(105)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
aǰkwr
N
goat
اجکور
aǰkwr
aǰkwr
N
goat
میاقی نی
myaqy ny
myaqy-ny
N-3POSS-ACC
dung-3POSS-ACC
عسل
ʾsl
ʾsl
N
honey
برله
brlh
brlh
POST
with
مرهم
mrhm
mrhm
N
ointment
قیلیب
qylyb
qyl-yb
LVN-CNV
LVN-CNV
بر
br
brnǰh
PN.INDEF
several
نجه
nǰh
yman
AJ
severe
یمان جراحت
yman ǰraḥt
ǰraḥt-kh
N-DAT
wound-DAT
که
kh
(106)
جافسه
ǰafsh
ǰaf-sh
Vt-COND
apply-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
Making an ointment from goat dung and honey and applying it will heal several severe wounds.
(107)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
آجکونینک
āǰkwnynk
āǰkwn-ynk
N-GEN
goat-GEN
اوتینی
awtyny
awt-y-ny
N-3POSS-ACC
gallbladder-3POSS-ACC
خاتون
xatwn
xatwn
N
woman
(108)
کیشی
kyšy
kyšy
N
person
قاشیغه
qašyġh
qaš-y-ġh
N-3POSS-DAT
eyebrow-3POSS-DAT
جافسه
ǰafsh
ǰaf-sh
Vt-COND
paste-COND
قرا
qra
qra
AJ
black
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
X-INVOC
X-INVOC
And, woman’s eyebrows will become [attractively] black by pasting goat gallbladder to them.
(109)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
قزیل
qzyl
qzyl
AJ
red
آجکونینک
āǰkwnynk
āǰkwn-ynk
N-GEN
goat-GEN
(110)
باغری نی
baġry ny
baġr-y-ny
N-3POSS-ACC
heart-3POSS-ACC
کویدوروب
kwydwrwb
kwy-dwr-wb
Vi-CAUSDUR-CNV
burn-CAUSDUR-CNV
کوزیکا
kwzyka
kwz-y-ka
N-3POSS-DAT
eye-3POSS-DAT
تارسه
tarsh
tar-sh
Vt-COND
apply-COND
شب
šb
šb
N
night
کورلوقی
kwrlwqy
kwrlwq-y
N-3POSS
blindness-3POSS
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
And, burning a red goat’s heart and applying it to the eyes will cure night blindness.
(111)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
آجکورنینک
āǰkwrnynk
āǰkwr-nynk
N-GEN
goat-GEN
اوتینی
awtyny
awt-y-ny
N-3POSS-ACC
gallbladder-3POSS-ACC
نانغه
nanġh
nan-ġh
N-DAT
bread-DAT
قوشوب
qwšwb
qwš-wb
Vi-CNV
add-CNV
یاش
yaš
yaš
AJ
young
اوغولغه
awġwlġh
awġwl-ġh
N-DAT
boy-DAT
(112)
برسه
brsh
br-sh
Vt-COND
give-COND
اغریقی
aġryqy
aġryq-y
N-3POSS
illness-3POSS
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
And, applying goat gallbladder to bread will cure a young boy's illness.
(113)
هر
hr
hr
QNT
every
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever
اط
aṭ
aṭ
N
horse
توقینی
twqyny
twq-y-ny
N-3POSS-ACC
hoof-3POSS-ACC
ایشک نینک
ayšk nynk
ayšk-nynk
N-GEN
door-GEN
(114)
آلتینده
āltyndh
ālt-yn-dh
N-3POSS-LOC
under-3POSS-LOC
قویسه
qwysh
qwy-sh
Vt-COND
put-COND
سجقان
sǰqan
sǰqan
N
mice
قاجقای
qaǰqay
qaǰ-qay
Vi-INVOC
run.away-INVOC
Placing a horse hoof under the door will dispel rats.
(115)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
whoever-GEN
قوی
qwy
qwy
N
sheep
جراحت
ǰraḥt
ǰraḥt
N
wound
لاری
lary
-lar-y
-PL-3POSS
-PL-3POSS
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
have-COND
جراحت دین
ǰraḥt dyn
ǰraḥt-dyn
N-ABL
wound-ABL
قان
qan
qan
N
blood
تورمسه
twrmsh
twr-m-sh
Vi-NEG-COND
stop-NEG-COND
آط نینک
āṭ nynk
āṭ-nynk
N-GEN
horse-GEN
تزه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​کی نی
tzhky ny
tzhk-y-ny
N-3POSS-ACC
dung-3POSS-ACC
کینی
kyny
k-y-ny
N-3POSS-ACC
dung-3POSS-ACC
7a
7
7
(116)
کینی
kyny
k-y-ny
N-3POSS-ACC
dung-3POSS-ACC
جافسه
ǰafsh
ǰaf-sh
Vt-COND
paste-COND
تورغای
twrġay
twr-ġay
Vi-INVOC
stop-INVOC
For sheep wounds whose bleeding doesn’t stop, pasting horse dung [to the wound] will allow the sheep to stand up.
(117)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
هرکم نینک
hrkm nynk
hrkm-nynk
QNT-GEN
everyone-GEN
قولاقی
qwlaqy
qwlaq-y
N-3POSS
ear-3POSS
اغیر
aġyr
aġyr
AJ
heavy
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
X-COND
(118)
قرا
qra
qra
AJ
black
آغیر
āġyr
āġyr
N
pregnant
اط نینک
aṭ nynk
aṭ-nynk
N-GEN
horse-GEN
تزه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​کنی
tzhkny
tzhk-0-ny
N-3POSS-ACC
dung-3POSS-ACC
اوج
awǰ
awǰ
NU
three
مراتبه
mratbh
mratbh
M
times
تامیزسه
tamyzsh
tam-yz-sh
Vi-CAUST-COND
drip-CAUST-COND
اجلغای
aǰlġay
aǰ-l-ġay
Vt-PASSL-INVOC
open-PASSL-INVOC
For hearing problems, dripping the dung of a black pregnant horse three times [into] the ears will clear them.
(119)
اکر
akr
akr
CONJ
if
مظلوم
mẓlwm
mẓlwm
N
woman
کیشی
kyšy
kyšy
N
person
توغماسه
twġmash
twġ-ma-sh
Vt-NEG-COND
give.birth-NEG-COND
اط
aṭ
aṭ
N
horse
تواقنی
twaqny
twaq-0-ny
N-3POSS-ACC
hoof-3POSS-ACC
کویدوروب
kwydwrwb
kwy-dwr-wb
Vi-CAUSDUR-CNV
burn-CAUSDUR-CNV
کولینی
kwlyny
kwl-y-ny
N-3POSS-ACC
ash-3POSS-ACC
موم
mwm
mwm
N
wax
برله
brlh
brlh
POST
with
صاف
ṣaf
ṣaf
N
ointment
قیلب
qylb
qyl-b
LVN-CNV
LVN-CNV
ایچسه
ayčsh
ayč-sh
Vt-COND
drink-COND
فی
fy
fy
POSTP
in
الحال
alḥal
alḥal
FOR
this.case
توغماس لیق دین
twġmas lyq dyn
twġ-mas-lyq-dyn
Vt-IPFV.N-ABS-ABL
give.birth-IPFV.N-ABS-ABL
(120)
خلاص
xlaṣ
xlaṣ
AJ
relieved
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
For infertility in women, searing a horse's hoof and making ointment with wax, taking it will generally cure her infertility.
(121)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
هر
hr
hrkm
QNT
whoever
کم
km
aṭ
N
horse
اط
aṭ
mnka-s-ny
N-3POSS-ACC
brain-3POSS-ACC
منکاسنی
mnkasny
br
NU
one
بر
br
hft
Nmeas
week
هفت
hft
saǰ
N
hair
ساج
saǰ
sqal
N
beard
سقال
sqal
(122)
توشکان
twškan
twš-kan
Vi-PFV
fall.out-PFV
یریکا
yryka
yr-y-ka
N-3POSS-DAT
area-3POSS-DAT
سورت سه
swrt sh
swrt-sh
Vt-COND
paste-COND
توکی
twky
twk-y
N-3POSS
hair-3POSS
اونکای
awnkay
awn-kay
Vi-INVOC
grow-INVOC
And [for hair loss], pasting horse brains to the affected beard and hair loss area will result in hair growth.
(123)
هرکم
hrkm
hrkm
QNT
everyone
تیوه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
tywhnynk
tywh-nynk
N-GEN
camel-GEN
منکاسی نی
mnkasy ny
mnka-sy-ny
N-3POSS-ACC
brain-3POSS-ACC
فشوروب
fšwrwb
fš-wr-wb
Vi-CAUSR-CNV
cook-CAUSR-CNV
عسل
ʾsl
ʾsl
N
honey
برله
brlh
brlh
POST
with
حل
ḥl
ḥl
N
ointment
قیلب
qylb
qyl-b
LVN-CNV
LVN-CNV
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
اغریق
aġryq
aġryq
N
illness
(124)
لار
lar
+lar
+PL
+PL
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
Cooking camel brains and preparing an solution with honey, eating it will cure illnesses.
(125)
هرکم
hrkm
hrkm
QNT
everyone
تاوشقان نینک
tawšqan nynk
tawšqan-nynk
N-GEN
rabbit-GEN
منکاسینی
mnkasyny
mnka-sy-ny
N-3POSS-ACC
brain-3POSS-ACC
یمان
yman
yman
AJ
severe
(126)
جراحت لارکه
ǰraḥt larkh
ǰraḥt-lar-kh
N-PL-DAT
wound-PL-DAT
جافسه
ǰafsh
ǰaf-sh
Vt-COND
paste-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
Applying rabbit brains to a severe wound will heal it.
(127)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کشی دا
kšy da
kšy-da
N-LOC
person-LOC
اوق
awq
awq
N
bullet
باشی
bašy
baš-y
N-3POSS
top-3POSS
توروب
twrwb
twr-wb
Vi-CNV
stuck-CNV
قالسه
qalsh
qal-sh
LVV-COND
LVV-COND
تاوشقان نینک
tawšqan nynk
tawšqan-nynk
N-GEN
rabbit-GEN
منکاسینی
mnkasyny
mnka-sy-ny
N-3POSS-ACC
brain-3POSS-ACC
جافسه
ǰafsh
ǰaf-sh
Vt-COND
paste-COND
فات
fat
fat
AV
immediately
(128)
چقای
čqay
čq-ay
Vi-INVOC
go.out-INVOC
If an arrow/bullet is stuck in a person, applying rabbit brains [there] will ensure speedy emergence of the arrow/bullet.
(129)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
هر
hr
hr
QNT
each
ضعیفه نینک
żʾyfh nynk
żʾyfh-nynk
N-GEN
woman-GEN
فرذندی
frz_ndy
frz_nd-y
N-3POSS
kid-3POSS
بولماسه
bwlmash
bwl-ma-sh
Vi-NEG-COND
have-NEG-COND
تاوشقان
tawšqan
tawšqan
N
rabbit
(130)
میاقینی
myaqyny
myaq-y-ny
N-3POSS-ACC
droppings-3POSS-ACC
اوزی
awzy
awz-y
PN.REFX-3POSS
herself-3POSS
برله
brlh
brlh
POST
with
توتسه
twtsh
twt-sh
Vt-COND
keep-COND
فرذندی
frz_ndy
frz_nd-y
N-3POSS
kid-3POSS
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
Vi-INVOC
have-INVOC
If a childless woman keeps mouse droppings with her, she will have a child, God willing.
Glosses needed: conditions: andaq seyhan sisghan
(131)
انشاالله
anšaallh
anšaallh
FOR
FOR
7b
هرکم
hrkm
hrkm
QNT
each.person
تاوشقان
tawšqan
tawšqan
N
rabbit
منکاسینی
mnkasyny
mnka-sy-ny
N-3POSS-ACC
brain-3POSS-ACC
یا
ya
ya
CONJ.DIS
or
تره
trh
trh-sy-ny
N-3POSS-ACC
skin-3POSS-ACC
سینی سی
syny sy
sy-kk
AJ
enuresis
کک
kk
awġwl
N
boy
اوغول
awġwl
bla-ġh
N-DAT
kid-DAT
بلاغه
blaġh
(132)
برسه
brsh
br-sh
Vt-COND
apply-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
If one applies rabbit brain to the skin of a boy with frequent urination, he will be healed.
(133)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
whoever-GEN
فشابی
fšaby
fšab-y
N-3POSS
urine-3POSS
توتولسه
twtwlsh
twt-wl-sh
Vt-PASSL-COND
retain-PASSL-COND
سجلقان
sǰlqan
sǰlqan
N
mouse
(134)
میاقینی
myaqyny
myaq-y-ny
N-3POSS-ACC
droppings-3POSS-ACC
ذکریغه
z_kryġh
z_kr-y-ġh
N-3POSS-DAT
penis-3POSS-DAT
قویسه
qwysh
qwy-sh
Vt-COND
put-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
If suffering from urinary retention, putting mouse droppings on the penis will heal him.
(135)
هرکم
hrkm
hrkm
QNT
each.person
سجقان نینک
sǰqan nynk
sǰqan-nynk
N-GEN
mouse-GEN
(136)
قانینی
qanyny
qan-y-ny
N-3POSS-ACC
blood-3POSS-ACC
قرا
qra
qra
AJ
black
زاک
zak
zak
N
ferrous.sulfate
برله
brlh
brlh
CONJ
with
الا
ala
ala
AJ
vitiligo
بولغا
bwlġa
bwl-ġa
LVN-PFV
LVN-PFV
یرکه
yrkh
yr-kh
N-DAT
place-DAT
سورتسه
swrtsh
swrt-sh
Vt-COND
paste-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
Applying mouse blood together with black iron sulfate (قرازاک) will heal vitiligo.
(137)
هرکم
hrkm
hrkm
QNT
each.person
هره اواسینی
hrh awasyny
hrh-awa-sy-ny
N-N-3POSS-ACC
beehive-3POSS-ACC
طعامیغه
ṭʾamyġh
ṭʾam-y-ġh
N-3POSS-DAT
meal-3POSS-DAT
قشوب
qšwb
qš-wb
Vt-CNV
add-CNV
ایچسه
ayčsh
ayč-sh
Vt-COND
drink-COND
عمره
ʾmrh
ʾmr-h
N-3POSS
life.time-3POSS
ایچیده
ayčydh
ayč-y-dh
N-3POSS-LOC
inside-3POSS-LOC
(138)
یل
yl
yl
N
gas
زخمتی
zxmty
zxmt-y
N-3POSS
pain-3POSS
کورمکای
kwrmkay
kwr-m-kay
Vt-NEG-INVOC
get-NEG-INVOC
Adding and consuming [part of] a beehive to one’s meal will prevent wind illness (یل زخمتی) for the whole life.
(139)
هرکم
hrkm
hrkm
QNT
each.person
نماز
nmaz
nmaz-0
N-IZ
prayer
خفتن
xftn
xftn
N
late.evening
وقتیده
wqtydh
wqt-y-dh
N-3POSS-LOC
time-3POSS-LOC
بر
br
br
NU
one
ایاق
ayaq
ayaq
Nmeas
bowl
سوغه
swġh
sw-ġh
N-DAT
water-DAT
اِذَازِلْزَلَتِ
aĭz_ăazĭl°zălătĭ
aĭz_ăazĭl°zălătĭ
FOR
FOR
الأرضِ
alʾarżĭ
alʾarżĭ-ny
FOR-ACC
FOR-ACC
نی
ny
twqwz
NU
nine
توقوز
twqwz
mrtbh
M
times
مرتبه
mrtbh
awqw-b
Vt-CNV
recite-CNV
اوقوب
awqwb
awy-ka
N-DAT
house-DAT
اویکا
awyka
(140)
ساج سه
saǰ sh
saǰ-sh
Vt-COND
spray-COND
برکولار
brkwlar
brkw-lar
N-PL
flea-PL
اول
awl
awl
DEM
that
اوی دین
awy dyn
awy-dyn
N-ABL
house-ABL
قاجقای
qaǰqay
qaǰ-qay
Vi-INVOC
run.away-INVOC
If one recites ‘when the earth is shaken with its [final] earthquake’ (surāh al zalzalah) nine times and sprays it inside the house, fleas will run away.
(141)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever
(142)
جیبین نی
ǰybyn ny
ǰybyn-ny
N-ACC
fly-ACC
ساج
saǰ
saǰ
N
hair
سقالیغه
sqalyġh
sqal-y-ġh
N-3POSS-DAT
beard-3POSS-DAT
سورتسه
swrtsh
swrt-sh
Vt-COND
apply-COND
اوزون
awzwn
awzwn
AJ
long
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
X-IPFV.DIR-3
X-IPFV.DIR-3
The hair and beard grow long if one applies a housefly (جیبین) to them.
(143)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
اورموجوک نی
awrmwǰwk ny
awrmwǰwk-ny
N-ACC
spider-ACC
بر
br
br
NU
a
قموش
qmwš
qmwš-nynk
N-GEN
reed-GEN
نینک
nynk
ayč-y-kh
N-3POSS-DAT
inside-3POSS-DAT
ایچیکه
ayčykh
al-yb
Vt-CNV
put-CNV
الیب حامله
alyb ḥamlh
ḥamlh-dar
AJ
pregnant
دار
dar
مظلوم نینک
mẓlwm nynk
mẓlwm-nynk
N-GEN
woman-GEN
ایلکیکا
aylkyka
aylk-y-ka
N-3POSS-DAT
hand-3POSS-DAT
برسه
brsh
br-sh
Vt-COND
give-COND
شبو
šbw
šbw
DEM
that
نیت
nyt
nyt
N
intention
برله
brlh
brlh
POST
with
برسه
brsh
br-sh
Vt-COND
give-COND
کم
km
km
CZR
CZR
عیال
ʾyal
ʾyal
N
woman
اوغول مو
awġwl mw
awġwl=mw
N=PRT
boy=PRT
یا
ya
ya
CONJ.DIS
or
قزمو
qzmw
qz=mw
N=PRT
girl=PRT
دیب
dyb
dyb
CZR
CZR
شفشان
šfšan
šfšan
N
heavenly
با
ba
ba
EXIST
EXIST
قموش
qmwš
qmwš
N
reed
کرک
krk
krk
XAJ
XAJ
And, putting a spider inside a reed, and putting the reed and [if one] gives it to the hand of the pregnant woman has that intention, [specifically the] shefshan ba reed (شفشان با قموش) is needed.
(144)
اکر
akr
akr
CONJ
if
اورموجوک
awrmwǰwk
awrmwǰwk
N
spider
8a
8
8
اورموجوک
awrmwǰwk
awrmwǰwk
N
spider
قزیل
qzyl
qzyl
AJ
red
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
X-COND
عیال
ʾyal
ʾyal
N
woman
اوغول
awġwl
awġwl
N
boy
ترور
trwr
tr-wr
COP.dir-IMPV
COP.dir-IMPV
سریغ
sryġ
sryġ
AJ
yellow
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
X-COND
قز
qz
qz
N
girl
ترور
trwr
tr-wr
COP.dir-IMPV
COP.dir-IMPV
If the spider is red, then the women will give birth to a son, if it is yellow, then to a girl.
(145)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
شفرّوک
šfr~wk
šfr~wk
N
bat
منکاسی
mnkasy
mnka-sy
N-3POSS
btain-3POSS
ایکی
ayky
ayky
NU
two
قسم
qsm
qsm
N
part
ترور
trwr
tr-wr
COP.dir-IMPV
COP.dir-IMPV
And shafaruk brain consists of two parts.
(146)
بری
bry
br-y
NU-3POSS
one-3POSS
آق
āq
āq
AJ
white
بری
bry
br-y
NU-3POSS
one-3POSS
یاشیل
yašyl
yašyl
AJ
green
آق نی
āq ny
āq-ny
Aj-ACC
white-ACC
هر
hr
hr
QNT
each
یریکه​
yrykh
yr-y-kh
N-3POSS-DAT
place-3POSS-DAT
سورتسه
swrtsh
swr-t-sh
Vt-CAUST-COND
paste-CAUST-COND
توک
twk
twk
N
body.hair
اوزار
awzar
awzar-0
Vi-2si.IMP
become.longer-2si.IMP
One is white and the other is green. If one rubs the white one to any part (of his/her body), hair will grow.
(147)
یاشیل نی
yašyl ny
yašyl-ny
AJ-ACC
green-ACC
هر
hr
hr
QNT
every
یریکه
yrykh
yr-y-kh
N-3POSS-DAT
place-3POSS-DAT
سورتسه
swrtsh
swrt-sh
Vt-COND
paste-COND
(148)
اونماکای
awnmakay
awn-ma-kay
Vi-NEG-INCOV
grow-NEG-INCOV
If one rubs the green one, then no hair will grow.
(149)
هر
hr
hr
QNT
each
کشی
kšy
kšy
N
person
شرنینک
šrnynk
šrn-ynk
N-GEN
lion-GEN
بلاسینی
blasyny
bla-sy-ny
N-3POSS-ACC
child-3POSS-ACC
کویدورب
kwydwrb
kwy-dwr-b
Vi-CAUSDUR-CNV
burn-CAUSDUR-CNV
انکبین
ankbyn
ankbyn
N
honey
برله
brlh
brlh
POST
with
کوزیکه
kwzykh
kwz-y-kh
N-3POSS-DAT
eye-3POSS-DAT
سالسه
salsh
sal-sh
Vt-COND
rub-COND
(150)
سورتسه
swrtsh
swrtsh
Vt-COND
rub-COND
توک
twk
twk
N
hair
اونماکای
awnmakay
awnmakay
Vt-NEG-INVOC
grow-NEG-INVOC
If one burns shirning balasi (شرنینک بلاسی) and rubs it together with honey, his/her eye won’t hurt.
(151)
هرکز
hrkz
hrkz
AV
never
کوز
kwz
kwz
N
eye
آغریق
āġryq
āġry-q
N-3POSS
pain-3POSS
(152)
کورمکای
kwrmkay
kwr-m-kay
Vt-NEG-INVOC
get-NEG-INVOC
He/she will not suffer from eye pain.
(153)
هرکم
hrkm
hrkm
QNT
each.person
یلان
ylan
ylan
N
snake
سونکاکینی
swnkakyny
swnkak-y-ny
N-3POSS-ACC
bone-3POSS-ACC
ایزیب
ayzyb
ayz-yb
Vt-CNV
grind-CNV
کوزیکا
kwzyka
kwz-y-ka
N-3POSS-DAT
eye-3POSS-DAT
تارتسه
tartsh
tart-sh
Vt-COND
smear-COND
(154)
روشن
rwšn
rwšn
AJ
clear
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
If one grinds snake bone and pastes it on his/her eyes, his/her vision will be sharp.
(155)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
یلان نینک
ylan nynk
ylan-nynk
N-GEN
snake-GEN
تره​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​سیدا
trhsyda
trh-sy-da
N-3POSS-LOC
skin-3POSS-LOC
تب
tb
tb-0
N-IZ
fever-IZ
لرزه
lrzh
lrzh
N
paroxysm
(156)
و
w
w
CONJ
and
بذکاک
bz_kak
bz_kak
N
malaria
بولغان
bwlġan
bwl-ġan
LVN-PFV
LVN-PFV
کشی
kšy
kšy
N
person
ایسلاسا
ayslasa
aysla-sa
Vt-COND
smoke-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
If a person suffering from ague (malarial fever, تب و لرز) and malaria fumes themselves with a snake skin, it will be cured.
(157)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever
ناصُر
naṣŭr
naṣŭr
N
florid
(158)
عالتی کا
ʾalty ka
ʾalty-ka
N-DAT
illness-DAT
کرفتار
krftar
krftar
N
suffering
بولسه
bwlsh
bwl-sh
LVN-COND
LVN-COND
ایط
ayṭ
ayṭ
N
dog
تره​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​سیکه
trhsykh
trh-sy-kh
N-3POSS-DAT
skin-3POSS-DAT
کرسه
krsh
kr-sh
Vi-COND
enter-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
When one is suffering from an old wound (ناصُر عالتی), if one wraps a dog skin around his/her body, it will be healed.
(159)
هرکم
hrkm
hrkm
QNT
each.person
ایط نینک
ayṭ nynk
ayṭ-nynk
N-GEN
dog-GEN
تیشنی
tyšny
tyš-0-ny
N-3POSS-ACC
tooth-ACC
کچک
kčk
kčk
AJ
small
بلانیک
blanyk
bla-nyk
N-GEN
child-GEN
بوینغه
bwynġh
bwyn-0-ġh
N-3POSS-DAT
neck-3POSS-DAT
باغلاسه
baġlash
baġla-sh
N-COND
hang-COND
(160)
کچه
kčh
kčh
N
night
و
w
w
CONJ
and
کوندوز
kwndwz
kwndwz
N
day
هرکز
hrkz
hrkz
AV
never
قورق مغای
qwrq mġay
qwrq-m-ġay
Vi-NEG-INVOC
be.afraid-NEG-INVOC
If one hangs a dog's tooth around the neck of a child, they will not be afraid, day or night.
(161)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نی
kmrsh
kmrsh-ny
PN.INDEF-ACC
whoever-ACC
ny
تلبه
tlbh
tlbh
AJ
mad
ایط
ayṭ
ayṭ
N
dog
توتسه
twtsh
twt-sh
Vt-COND
bite-COND
(162)
هر
hr
hrqaysy
QNT
every.which
قایسی ایط
qaysy ayṭ
ayṭ-nynk
N-GEN
dog-GEN
نینک
nynk
baġr-y-ny
N-3POSS-ACC
heart-3POSS-ACC
باغرینی
baġryny
y-sh
Vt-COND
eat-COND
یسه
ysh
dfʾ
N
cure
دفع
dfʾ
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
بولغای
bwlġay
When bitten by a rabid (mad) dog, one will be cured by eating a dog’s heart.
Glosses: s3: قرازاک 'shoemaker's black, ferrous sulphate' (Károly 2015: 299) https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Iron_II__sulfate_heptahydrate
S4: yel یل 'wind, air' is a Galenic concept from Greek via Persian medicine, [Persian bad 'wind']. In Chaghatay-Turki medicine it has a range of senses, including 'tympanitis, flatulence; rheumatism; rheumatic; cramp; disease' (Károly 2015: 341). Cf. also ff. 23, 31, 40, 44.
S12: ناصور nāṣūr, an old wound; a callosity (Steingass 1892/1998: 1374). Cf. Prov. 24, 17v, s3.
Glosses needed: substances: S7: shefshaq baqmush 'a kind of reed,' S10: shirning balasi
(163)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
again
8b
ایطلا نینک
ayṭla nynk
ayṭ-la-nynk
N-PL-GEN
dog-PL-Gen
تیلینی
tylyny
tyl-y-ny
N-3POSS-ACC
tongue-3POSS-ACC
قوروتیب
qwrwtyb
qwr-wt-yb
Vi-CAUST-CNV
dry-CAUST-CNV
اُوند
aŭwnd
aŭwnd
N
flour
قیلب
qylb
qyl-b
LVN-CNV
do-CNV
حیوانات نینک
ḥywanat nynk
ḥywanat-nynk
N-GEN
animal-GEN
یاغی
yaġy
yaġ-y
N-3POSS
fat-3POSS
(164)
برله
brlh
brlh
POST
with
مجمع
mǰmʾ
mǰmʾ
N
mixture
قیلب
qylb
qyl-b
LVN-CNV
do-CNV
هر
hr
hrqaydaġ
QNT
what.ever
قایداغ جراحت
qaydaġ ǰraḥt
ǰraḥt-ka
N-DAT
wound-DAT
کا
ka
sal-sh
Vt-COND
put-COND
سالسه
salsh
dfʾ
N
repellent
دفع
dfʾ
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
بولور
bwlwr
If one grinds dried dog tongue and makes a mixture (مجمع) with animal oil and pastes it to any wound, it will be healed.
(165)
هر کم نینک
hr km nynk
hr-km-nynk
QNT-GEN
everyone-GEN
ترناقی
trnaqy
trnaq-y
N-3POSS
nail-3POSS
کوجکان
kwǰkan
kwǰ-kan
Vi-PFV
move-PFV
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
be-COND
قوجقاج
qwǰqaǰ
qwǰqaǰ
N
sparrow
منکاسنی
mnkasny
mnka-s-ny
N-3POSS-ACC
brain-3POSS-ACC
سالسه
salsh
sal-sh
Vt-COND
put-COND
(166)
دفع
dfʾ
dfʾ
N
repellent
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
When one’s nail has shifted, if one pastes sparrow brain on it, it will be healed.
(167)
اکر
akr
akr
CONJ
if
قوجقاج نی
qwǰqaǰ ny
qwǰqaǰ-ny
N-ACC
sparrow-ACC
بیدنه نی
bydnh ny
bydnh-ny
N-ACC
quail-ACC
برله
brlh
brlh
POST
together
کباب
kbab
kbab
N
roast
قلیب
qlyb
ql-yb
Vt-CNV
do-CNV
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
معده​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نی 
mʾdhny 
mʾdh-ny
N-ACC
stomach-ACC
(168)
تازه
tazh
tazh
AJ
clean
قلور
qlwr
ql-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
make-IPFV.DIR-3
If one roasts sparrow and quail and eats them, the stomach will be cleansed.
(169)
هرکم
hrkm
hrkm
QNT
everyone
قوجقاج نی
qwǰqaǰ ny
qwǰqaǰ-ny
N-ACC
sparrow-ACC
فشوروب
fšwrwb
fš-wr-wb
Vi-CAUSDUR-CNV
cook-CAUSDUR-CNV
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
ایرنلیکی
ayrnlyky
ayrnlyk-y
N-3POSS
masculinity-3POSS
قوی
qwy
qwy
AJ
strong
(170)
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
Vi-INVOC
be-INVOC
If one cooks and eats sparrow, the libido will be enhanced.
(171)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​که
kmrshkh
kmrsh-kh
PN.INDEF-DAT
whoever-DAT
اوق
awq
awq
N
bullet
تکن
tkn
tk-n
Vi-PFV
hit-PFV
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
be-COND
یا
ya
ya
N
or
تیاق
tyaq
tyaq
N-3POSS
beating
ضعفی
żʾfy
żʾf-y
weakness-3POSS
(172)
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
be-COND
قوجقاج نی
qwǰqaǰ ny
qwǰqaǰ-ny
N-ACC
sparrow-ACC
یاریب
yaryb
yar-yb
Vt-CNV
cut.apart-CNV
تانکسه
tanksh
tank-sh
Vt-COND
bind-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
remover
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
be-IPFV.DIR-3
When hit by bullet/arrow, or when weak from being beaten, cutting apart a sparrow and binding it [to the body] will heal it.
(173)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
also
بیدنه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نی
bydnhny
bydnh-ny
N-ACC
quail-ACC
اوند
awnd
awnd
N
ground
قلیب
qlyb
ql-yb
LVN-CNV
make-CNV
قند
qnd
qnd
N
sugar.cube
برله
brlh
brlh
POST
together
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
هر
hr
hrqanǰh
QNT
every
قانجه
qanǰh
mǰaz-y
N-3POSS
how.much
مجازی
mǰazy
sawq
AJ
humor
ساوق
sawq
bwl-sh
Vi-COND
cold
بولسه
bwlsh
be-COND
بسیا
bsya
bsya
AJ
so.much
فایده
faydh
faydh
N
benefit
قیلور
qylwr
qyl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
make-IPFV.DIR-3
And grinding quail and eating it with a sugar cube will be very beneficial, no matter how cold the humor is.
(174)
بیدنه
bydnh
bydnh
N
quail
نانغه
nanġh
nan-ġh
N-DAT
flat.bread-DAT
سالیب
salyb
sal-yb
Vt-CNV
put-CNV
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
بلغم
blġm
blġm
N
phlegm
زخمتی
zxmty
zxmt-y
N-3POSS
wound-3POSS
کورمکای
kwrmkay
kwr-m-kay
Vt-NEG-INVOC
see-NEG-INVOC
(175)
معده​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​سی
mʾdhsy
mʾdh-sy
N-3POSS
stomach-3POSS
تازه
tazh
tazh
AJ
clean
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
X-INVOC
be-INVOC
If one eats quail with bread, they will not suffer from phlegm pain, and their stomach will be clean.
(176)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
also
کشنش نی
kšnš ny
kšnš-ny
N-ACC
coriander-ACC
شکر
škr
škr
N
sugar
برله
brlh
brlh
POST
together
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
یورکده
ywrkdh
ywrk-dh
N-LOC
heart-LOC
اوستخوندا
awstxwnda
awstxwn-da
N-LOC
bone-LOC
هرکز
hrkz
hrkz
AV
never
اسیغ
asyġ
asyġ
AJ
heat
قالمغای
qalmġay
qal-m-ġay
Vi-NEG-INVOC
remain-NEG-INVOC
And if one eats coriander (کشنیش) with sugar, the bones and head will not have any heat.
(177)
کشنیش نی
kšnyš ny
kšnyš-ny
N-ACC
coriander-ACC
سوقوب
swqwb
swq-wb
Vt-CNV
ground-CNV
9a
9
9
و
w
w
CONJ
and
دم
dm
dm
N
fine
سوقوب
swqwb
swq-wb
Vt-CNV
grind-CNV
ورم
wrm
wrm
N
swelling
(178)
که
kh
+kh
+DAT
+DAT
جافسه
ǰafsh
ǰaf-sh
Vt-COND
paste-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
cure
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
If one grinds coriander and pastes it on a swelling (ورم), it will be healed.
(179)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever
درد
drd
drd
N
pain
سرفه
srfh
srfh
N
cold
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
be-COND
بغدای نی
bġday ny
bġday-ny
N-ACC
wheat-ACC
قایناتیب
qaynatyb
qayna-t-yb
Vi-CAUST-CNV
boil-CAUST-CNV
ایزیلیکاندین
ayzylykandyn
ayz-yly-kan-dyn
Vt-PASSL-PFV-ABL
crush-PASSL_PFV-ABL
کین
kyn
kyn
POSTP
after
سودین
swdyn
sw-dyn
N-ABL
water-ABL
الیب
alyb
al-yb
Vt-CNV
take-CNV
(180)
اوج
awǰ
awǰ
NU
three
کون
kwn
kwn
N
days
یتار
ytar
yt-ar
Vi-IPFV.DIR
lie-IPFV.DIR
وقتیده
wqtydh
wqt-y-dh
N-3POSS-LOC
time-3POSS-LOC
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
remover
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
For a cough, boiling wheat until it becomes crushed, serving it out when soft and eating it for three days at lunch will cure it.
(181)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کشی نی
kšy ny
kšy-ny
N-ACC
person-ACC
تلبه
tlbh
tlbh
AJ
rabid
ایط
ayṭ
ayṭ
N
dog
توتسه
twtsh
twt-sh
Vt-COND
catch-COND
آدم نینک
ādm nynk
ādm-nynk
N-GEN
person-GEN
ساجینی
saǰyny
saǰ-y-ny
N-3POSS-ACC
hair-3POSS-ACC
سرکه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​دا
srkhda
srkh-da
N-LOC
vinegar-LOC
اوج
awǰ
awǰ
NU
three
کون
kwn
kwn
N
days
(182)
قویوب
qwywb
qwy-wb
Vt-CNV
leave-CNV
ایط
ayṭ
ayṭ
N
dog
توتغان
twtġan
twt-ġan
Vt-PFV
catch-PFV
جراحت که
ǰraḥt kh
ǰraḥt-kh
N-DAT
wound-DAT
قویسه
qwysh
qwy-sh
Vt-COND
put-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
remover
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
When one is bitten by a mad (rabid) dog, one puts human hair in vinegar for three days and then puts it on the wound bitten by the dog, and it will be healed.
(183)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever
تاخونینک
taxwnynk
taxw-nynk
N-GEN
chicken-GEN
منکاسینی
mnkasyny
mnka-sy-ny
N-3POSS-ACC
brain-3POSS-ACC
یاسموق
yasmwq
yasmwq
N
lentil
یاغی
yaġy
yaġ-y
N-3POSS
oil-3POSS
برله
brlh
brlh
POST
together
قایناتیب
qaynatyb
qayna-t-yb
Vi-CAUST-CNV
boil-CAUST-CNV
(184)
اغریق
aġryq
aġryq
AJ
aching
قولاقغه
qwlaqġh
qwlaq-ġh
N-DAT
ear-DAT
تامزسه
tamzsh
tam-z-sh
Vi-CAUST-COND
drop-CAUST-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
remover
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
If one boils chicken brain with lentil oil (یاسموق یاغی) and applies (drops of it) inside the aching ear, it will be healed.
(185)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
also
کبوتر
kbwtr
kbwtr
N
dove
میاقینی
myaqyny
myaq-y-ny
N-3POSS-ACC
droppings-ACC
کونجوت
kwnǰwt
kwnǰwt
N
sesame
یاغی
yaġy
yaġ-y
N-3POSS
oil-3POSS
برله
brlh
brlh
POST
together
قیناتیب
qynatyb
qyna-t-yb
Vi-CAUST-CNV
boil-CAUST-CNV
انکلاماس
anklamas
ankla-mas
Vt-IPFV.N
hear-IPFV.N
قولاقغه
qwlaqġh
qwlaq-ġh
N-DAT
ear-DAT
(186)
تامیزسه
tamyzsh
tam-yz-sh
Vi-CAUST-COND
drop-CAUST-COND
آجلغای
āǰlġay
āǰ-l-ġay
Vt-PASSL-INVOC
clear-PASSL-INVOC
And if one boils sesame oil (کونجوت kunjut, Sesamum indicum) with dove dropping, and applies drops of it to the ears, they will be opened.
(187)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
also
قارّت
qar~t
qar~t
N
ulcer
جقانغه
ǰqanġh
ǰq-an-ġh
Vi-PFV-DAT
grow-PFV-DAT
ارموت
armwt
armwt
N
pea
برکی
brky
brk-y
N-3POSS
leaf-3POSS
بر
br
br
NU
one
مثقال
mṯqal
mṯqal
M
mithqāl
حنه
ḥnh
ḥnh
N
henna
تورت
twrt
twrt
NU
four
مثقال
mṯqal
mṯqal
M
mithqāl
خاکستر
xakstr
xakstr
N
cinder
یته
yth
yth
NU
seven
مثقال
mṯqal
mṯqal
M
mithqāl
بولار
bwlar
bwlar
DEM.PL
these
سوقوب
swqwb
swq-wb
Vt-CNV
grind-CNV
سرکه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​دا
srkhda
srkh-da
N-LOC
vinegar-LOC
اوج
awǰ
awǰ
NU
three
کون
kwn
kwn
N
day
جالیب
ǰalyb
ǰal-yb
Vt-CNV
mix-CNV
بر
br
br
NU
one
کچه
kčh
kčh
N
night
قیوب
qywb
qy-wb
Vt-CNV
put-CNV
(188)
تانکلاسی
tanklasy
tankla-sy
N-3POSS
next.day-3POSS
قارّتیغه
qar~tyġh
qar~ty-ġh
N-DAT
ulcer-DAT
سورتسه
swrtsh
swrt-sh
Vt-COND
rub-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
remover
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
When a sore/ulcer (قارّت) grows (on one’s body), one grinds one mithqāl of pear leaves, four mithqāl of henna, and seven mithqāl of cinders, and mixes them with vinegar, rubs the mixture in and leaves it on overnight, the sore it will be healed.
Scribal variation: s8: کشنیش (see f. 7). Glosses: s9: ورم waram (v.n.), Swelling, a tumour, swelling, imposthume; (in P.) an inflammation (Steingass 1892/1998: 1464). S12: یاسموق yasimuk (or yasmuk?) ‘lentil, Evra lens’ (Clauson 1972: 975). lentil (Lens culinaris). Cf. f. 17, f. 22 Cf. Prov. 24, 13v instead of lentil oil, pear seed oil (آرموت اوروغی نینک یاغی) was prescribed for ear problems. S14: قارّت qart Tkc. 'wound, sore; ulcer; scrofula' (Károly 2015: 299).
(189) 9b
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever
اوغورلوق غه
awġwrlwq ġh
awġwrlwq-ġh
N-DAT
theft-DAT
منکر
mnkr
mnkr
AJ
denier
بولسه
bwlsh
bwl-sh
LVN-COND
LVN-COND
فقانینک
fqanynk
fqa-nynk
N-GEN
frog-GEN
تیلینی
tylyny
tyl-y-ny
N-3POSS-ACC
tongue-3POSS-ACC
اوتماک که
awtmak kh
awtmak-kh
N-DAT
gallbladder-DAT
(190)
قاتیب
qatyb
qat-yb
Vt-CNV
add-CNV
برسه
brsh
br-sh
Vt-COND
give-COND
البته
albth
albth
AV
of.course
اقرار
aqrar
aqrar
N
acknowledgement
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
If a person denies thieving, if one boils a frog’s tongue and gives it to them with اوتماک {gallbladder?}, they will acknowledge the deed.
(191)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
whoever-GEN
شهوتی
šhwty
šhwt-y
N-3POSS
libido-3POSS
سُت
sŭt
sŭt
AJ
weak
کلیب
klyb
kl-yb
Vi-CNV
Vi-CNV
یا
ya
ya
CONJ.DIS
or
باغلانغان
baġlanġan
baġla-n-ġan
Vt-PASSL-PFV
bind-PASSL-PFV
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
X-COND
جواننی
ǰdanny
ǰdan-ny
N-ACC
aniseed-ACC
سوقوب
swqwb
swq-wb
Vt-CNV
grind-CNV
کبوترنینک
kbwtrnynk
kbwtr-nynk
N-GEN
dove-GEN
(192)
قارنیغه
qarnyġh
qarn-y-ġh
N-3POSS-DAT
stomach_3POSS-DAT
قیوب
qywb
qy-wb
Vt-CNV
put-CNV
فشوروب
fšwrwb
fš-wr-wb
Vi-CAUSR-CNV
cook-CAUSR-CNV
یسه
ysh
y-sh
Vi-COND
eat-COND
شهوت لاری
šhwt lary
šhwt-lar-y
N-PL-3POSS
libido-PL-3POSS
زیاده
zyadh
zyadh
AJ
strong
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
If one's libido is weak or obstructed, grinding aniseed, putting it inside a pigeon, and cooking and eating it will strengthen the libido.
(193)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
also
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
whoever-GEN
ارنلیکی
arnlyky
arnlyk-y
N-3POSS
manliness-3POSS
سُت
sŭt
sŭt
AJ
weak
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
become-COND
قرا
qra
qra
AJ
black
اُوی نینک
aŭwy nynk
aŭwy-nynk
N-GEN
ox-GEN
میاقینی
myaqyny
myaq-y-ny
N-3POSS-ACC
dung-3POSS-ACC
قوی نینک
qwy nynk
qwy-nynk
N-GEN
sheep-GEN
یاغی
yaġy
yaġ-y
N-3POSS
fat-3POSS
برله
brlh
brlh
POST
with
مجمع
mǰmʾ
mǰmʾ
N
mixture
قیلب
qylb
qyl-b
LVN-CNV
LVN-CNV
اندامیغه
andamyġh
andam-y-ġh
N-3POSS-DAT
genital-3POSS-DAT
سورت سه
swrt sh
swrt-sh
Vt-COND
rub-COND
(194)
شهوتی
šhwty
šhwt-y
N-3POSS
libido-3POSS
قوی
qwy
qwy
AJ
strong
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
X-INVOC
X-INVOC
If one’s manliness is weak, making a mixture of ox dung and sheep oil and rubbing it on the genitals will strengthen the libido.
(195)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever.INDEF
بوغوم لاریغه
bwġwm laryġh
bwġwm-lar-y-ġh
N-PL-3POSS-DAT
joint-PL-3POSS-DAT
اوی
awy
awy
N
ox
یوراکینی نی
bwrakyny ny
bwrak-y-ny-ny
N-3POSS-ACC
heart-3POSS-ACC
سریغ
sryġ
sryġ
AJ
yellow
یاغ
yaġ
yaġ
N
fat
برله
brlh
brlh
POST
with
قایناتیب
qaynatyb
qayna-t-yb
Vi-CAUST-CNV
boil-CAUST-CNV
سورتسه
swrtsh
swrt-sh
Vt-COND
rub-COND
(196)
قوت لیک
qwt lyk
qwt-lyk
AJ
strong
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
X-INVOC
X-INVOC
If one boils an ox heart in yellow oil and rubs it on the joints, one will be strong.
(197)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever.INDEF
بوری نینک
bwry nynk
bwry-nynk
N-GEN
wolve-GEN
تشی نی
tšy ny
tš-y-ny
N-3POSS-ACC
tooth-3POSS-ACC
(198)
اوزی
awzy
awz-y
PN.REFX-3POSS
self.REFX-3POSS
برله
brlh
brlh
POST
with
همراه
hmrah
hmrah
N
companion
قیلسه
qylsh
qyl-sh
LVN-COND
LVN-COND
هرکز
hrkz
hrkz
AV
never
دیوانه
dywanh
dywanh
N
crazy
بولمغای
bwlmġay
bwl-m-ġay
X-NEG-INVOC
X-NEG-INVOC
If wolf teeth accompany a person, he/she won’t be a crazy/will not have mental problem.
(199)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever.INDEF
آدم نینک
ādm nynk
ādm-nynk
N-GEN
human-GEN
سویدوکینی
swydwkyny
swydwk-y-ny
N-3POSS-ACC
urine-3POSS-ACC
کلابغه
klabġh
klab-ġh
N-DAT
rosewater-DAT
قاتیب
qatyb
qat-yb
Vt-CNV
add-CNV
آغریق
āġryq
āġryq
AJ
aling
کوزکه
kwzkh
kwz-kh
N-DAT
eye-DAT
سورتسه
swrtsh
swrt-sh
Vt-COND
rub-COND
10a
10
10
(200)
سورتسه
swrtsh
swrt-sh
Vt-COND
rub-COND
کوزی
kwzy
kwz-y
N-3POSS
vision-3POSS
روشن
rwšn
rwšn
AJ
sharp
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
Adding human urine to rosewater and rubbing it into ailing eyes will sharpen the vision.
(201)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
also
اط
aṭ
aṭ
N
N
تزه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​کینی
tzhkyny
tzhk-y-ny
N-3POSS-ACC
N-3POSS-ACC
قوروتوب
qwrwtwb
qwr-wt-wb
Vi-CAUST-CNV
dry-CAUST-CNV
کونجوت
kwnǰwt
kwnǰwt
N
sesane
یاغی
yaġy
yaġ-y
N-3POSS
oil-3POSS
برله
brlh
brlh
POST
with
یمان
yman
yman
AJ
severe
قارتغه
qartġh
qart-ġh
N-DAT
wound-DAT
باغلاسه
baġlash
baġla-sh
Vt-COND
smear-COND
خوش
xwš
xwš
AJ
good
(202)
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
Drying horse dung and smearing it with sesame oil onto a severe wound, will relieve pain.
(203)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
also
اط
aṭ
aṭ
N
horse
یاغی نی
yaġy ny
yaġ-y-ny
N-3POSS-ACC
fat-3POSS-ACC
انکلامغان
anklamġan
ankla-m-ġan
Vt-NEG-PFV
hear-NEG-PFV
قولاق غه
qwlaq ġh
qwlaq-ġh
N-DAT
ear-DAT
تامدورسه
tamdwrsh
tam-dwr-sh
Vi-CAUSDUR-COND
drip-CAUSDUR-COND
(204)
آجلور
āǰlwr
āǰ-l-wr-0
Vt-PASSL-IPFV.DIR-3
clear-PASSL-IPFV.DIR-3
And dripping horse oil into an ear with a hearing problem will clear the ear.
(205)
اکر
akr
akr
CONJ
if
مظلوم
mẓlwm
mẓlwm
N
woman
کشی نینک
kšy nynk
kšy-nynk
N-GEN
person-GEN
حیض
ḥyż
ḥyż
N
menstruation
کلماسه
klmash
kl-ma-sh
Vi-NEG-COND
come-NEG-COND
اط
aṭ
aṭ
N
horse
تواقینی
twaqyny
twaq-y-ny
N-3POSS-ACC
hoof-3POSS-ACC
دُود
dŭwd
dŭwd
N
fume
(206)
قیلماق
qylmaq
qyl-maq
LVN-GER
LVN-GER
کرک
krk
krk
XAJ
XAJ
If a woman’s menstruation stops, a horse hoof [must be] fumed.
(207)
البته
albth
albth
AV
of.course
حیض
ḥyż
ḥyż
N
menstruation
کلکای
klkay
kl-kay
Vi-INVOC
come-INVOC
And menstruation will certainly become normal.
(208)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever.INDEF
اوی
awy
awy
N
ox
تیلینی
tylyny
tyl-y-ny
N-3POSS-ACC
tongue-3POSS-ACC
کلا
kla
kla
N
cow
یاغی
yaġy
yaġ-y
N-3POSS
fat-3POSS
(209)
برله
brlh
brlh
POST
with
قایناتیب
qaynatyb
qayna-t-yb
Vi-CAUST-CNV
boil-CAUST-CNV
انکلامغان
anklamġan
ankla-m-ġan
Vt-NEG-PFV
hear-NEG-PFV
قولاق
qwlaq
qwlaq
N
ear
تامیزسه
tamyzsh
tam-yz-sh
Vi-CAUST-COND
drip-CAUST-COND
آجلور
āǰlwr
āǰ-l-wr-0
Vt-PASSL-IPFV.DIR-3
clear-PASSL-IPFV.DIR-3
Boiling an ox tongue with cow oil, and dripping it into an ear with a hearing problem will clear it.
(210)
مجرب
nǰrb
mǰrb
AJ
well-tested
ترور
trwr
tr-wr
COP.dir-IMPV
COP.dir-IMPV
Proven effective.
(211)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever.INDEF
تیوه
tywh
tywh
N
camel
قمزینی
qmzyny
qmz-y-ny
N-3POSS-ACC
milk-3POSS-ACC
ایشّغان
ayš~ġan
ayš~-ġan
Vi-PFV
swollen-PFV
کیشی
kyšy
kyšy
N
person
اعظاسیغه
aʾẓasyġh
aʾẓa-sy-ġh
N-3POSS-DAT
body.part-3POSS-DAT
(212)
سورتسه
swrtsh
swrt-sh
Vt-COND
rub-COND
خوش
xwš
xwš
AJ
good
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
Rubbing fermented mare's {was 'camel's'} milk (قمز ) to a swollen body part will alleviate pain.
(213)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever.INDEF
اوغلان
awġlan
awġlan
N
boy
سودیکی
swdyky
swdyk-y
N-3POSS
urine-3POSS
(214)
نی
ny
+ny
+ACC
+ACC
یاش
yaš
yaš
N
tear
کلادورغان
kladwrġan
kl-adwrġan
Vi-IPFV
come-IPFV
کوزکه
kwzkh
kwz-kh
N-DAT
eye-DAT
سورتسه
swrtsh
swrt-sh
Vt-COND
rub-COND
بر
br
brṭraf
AJ
heal
طراف
ṭraf
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
بولور
bwlwr
Rubbing a boy’s urine into a watering eye will cure it.
(215)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever.INDEF
آیغر
āyġr
āyġr
N
stallion
اط نینک
aṭ nynk
aṭ-nynk
N-GEN
horse-GEN
تیلینی
tylyny
tyl-y-ny
N-3POSS-ACC
tongue-3POSS-ACC
باش
baš
baš
N
head
التینده
altyndh
alt-yn-dh
N-3POSS-DAT
under-3POSS-DAT
قیوب
qywb
qy-wb
Vt-CNV
put-CNV
یاتسه
yatsh
yat-sh
Vi-COND
sleep-COND
(216)
هرکیز
hrkyz
hrkyz
AV
never
خورک
xwrk
xwrk
N
snort
تارت مغای
tart mġay
tart-m-ġay
Vi-NEG-INVOC
pull-NEG-INVOC
akr
CONJ
if
A stallion (آیغیر ) tongue under the pillow will prevent snoring.
(217)
اکر
akr
kmrsh-dyn
PN.INDEF-ABL
whoever.INDEF-ABL
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​دین
kmrshdyn
qan
N
blood
قان
qan
توخته​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​مسه
twxthmsh
twxth-m-sh
Vi-NEG-COND
stop-NEG-COND
آط نینک
āṭ nynk
āṭ-nynk
N-GEN
horse-GEN
(218)
تواقینی
twaqyny
twaq-y-ny
N-3POSS-ACC
horse-3POSS-ACC
قزیتیب
qzytyb
qzy-t-yb
Vi-CAUST-CNV
heat-CAUST-CNV
یاقسه
yaqsh
yaq-sh
Vt-COND
press-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
repellent
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
If bleeding doesn’t stop, a horse hoof is heated and pressed [to the wound] until it is healed.
(219)
اکر
akr
akr
CONJ
if
مظلوم
mẓlwm
mẓlwm
N
woman
کشی نینک
kšy nynk
kšy-nynk
N-GEN
person-GEN
10b
بلاسی
blasy
bla-sy
N-3POSS
child-3POSS
قوساقیده
qwsaqydh
qwsaq-y-dh
N-3POSS-DAT
womb-3POSS-DAT
اولکان
awlkan
awl-kan
Vi-PFV
die-PFV
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
X-COND
اط
aṭ
aṭ
N
horse
تواقینی
twaqyny
twaq-y-ny
N-3POSS-ACC
hoof-3POSS-ACC
کویدوروب
kwydwrwb
kwy-dwr-wb
Vi-CAUSDUR-CNV
burn-CAUSDUR-CNV
کُلی نی
kŭly ny
kŭl-y-ny
N-3POSS-ACC
ash-3POSS-ACC
یاغ
yaġ
yaġ
N
fat
برله
brlh
brlh
POST
with
ywġwr-wb
Vi-CNV
blend-CNV
یونک
ywnk
ywnk
N
hair
یوغوروب
ywġwrwb
brlh
POST
with
یونک
ywnk
šaf
N
suppository
برله
brlh
qyl-maq
LVN-GER
LVN-GER
شاف
šaf
قیلماق
qylmaq
(220)
فی
fy
fy
FOR
immediately
الحال
alḥal
alḥal
FOR
free
خلاص
xlaṣ
xlaṣ
AJ
LVN-INVOC
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
if
If a woman’s libido is weak or obstructed', lit. If one with weak libido is bound or is found child dies in the womb, a horse hoof is singed and a suppository ( شاف ) is prepared by mixing its ashes with oil, then [the mother] will immediately be relieved.
(221)
اکر
akr
akr
CONJ
whoever.INDEF
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
قجرنینک
qǰrnynk
qǰr-nynk
N-GEN
mule-GEN
منکاسینی
mnkasyny
mnka-sy-ny
N-3POSS-ACC
brain-3POSS-ACC
یاغ
yaġ
yaġ
N
fat
برله
brlh
brlh
POST
with
یوغوروب
ywġwrwb
ywġwr-wb
Vt-CNV
mix-CNV
توک
twk
twk
N
hair
اونار
awnar
awn-ar
Vi-IPFV
grow-IPFV
یرکه
yrkh
yr-kh
N-DAT
place-DAT
سورتسه
swrtsh
swrt-sh
Vt-COND
rub-COND
هرکز
hrkz
hrkz
AV
never
توک
twk
twk
N
hair
(222)
اونماکای
awnmakay
awn-ma-kay
Vi-NEG-INVOC
grow-NEG-INVOC
Hair will be prevented from growing by mixing mule brains with oil and rubbing it in [to the scalp].
(223)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever.INDEF
اندامی
andamy
andam-y
N-3POSS
genital-3POSS
آغراسه
āġrash
āġra-sh
Vi-COND
ache-COND
اولای نینک
awlay nynk
awlay-nynk
N-GEN
snow.pheasant-GEN
اوتینی
awtyny
awt-y-ny
N-3POSS-ACC
gallbladder-3POSS-ACC
(224)
سورتسه
swrtsh
swrt-sh
Vt-COND
rub-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
repellent
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
If one’s genital aches, if one rubs a snow pheasant’s (اولای) gallbladder [to it], and will prevent [such pain].
(225)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever.INDEF
اوغلی
awġly
awġl-y
N-3POSS
son-3POSS
قزی
qzy
qz-y
N-3POSS
daughter-3POSS
بولماسه
bwlmash
bwl-ma-sh
Vi-NEG-COND
have-NEG-COND
عیب
ʾyb
ʾyb
N
flaw
ایرده مو
ayrdh mw
ayr-dh=mw
N-LOC=PRT
man-LOC=PRT
و
w
w
CONJ
and
یا
ya
ya
CONJ.DIS
whether.or
مظلوم مو
mẓlwm mw
mẓlwm=mw
N=PRT
woman=PRT
معلوم
mʾlwm
mʾlwm
N
apparent
قیلای
qylay
qyl-ay
LVN=1s.VOL
LVN=1s.VOL
دیسه
dysh
dy-sh
Vt-COND
say-COND
بر
br
br
NU
one
توفدین
twfdyn
twf-dyn
Nmeas-ABL
Nmeas-ABL
قفاق
qfaq
qfaq
N
gourd
تریماق
trymaq
try-maq
Vt-GER
plant-GER
کرک
krk
krk
XAJ
XAJ
If a couple has neither son or daughter and wants to know if the problem lies with the husband or wife, let them plant a pair of gourds (قفاق).
(226)
هر
hr
hrqaysy
QNT
every
قایسی
qaysy
tary-ġan
Vt-PFV
plant-PFV
تاریغان
taryġan
(227)
غه
ġh
+ġh
+DAT
+DAT
سیمک
symk
sy-mk
Vi-GER
urinate-GER
کرک
krk
krk
XAJ
XAJ
قیسی
qysy
qysy
PN.INTER
which
اونمسه
awnmsh
awn-m-sh
Vi-NEG-CONDN
grow-NEG-CONDN
عیب
ʾyb
ʾyb
N
flaw
شونینکدور
šwnynkdwr
šw-nynk-dwr
DEM-GEN-COP.dir
they-GEN-COP.dir
And let each urinate on the one he/she has planted. If either of the gourds fails to grow, then the problem is with the one [who planted it].
(228)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
whoever.INDEF-GEN
بورنی دین
bwrny dyn
bwrn-y-dyn
N-3POSS-ABL
nose-3POSS-ABL
تولا
twla
twla
AJ
much
قان
qan
qan
N
blood
کلسه
klsh
kl-sh
Vi-COND
come-COND
ایشک
ayšk
ayšk
N
donkey
(229)
سوتی نی
swty ny
swt-y-ny
N-3POSS-ACC
milk-3POSS-ACC
کرفکی کا
krfky ka
krfk-y-ka
N-3POSS-DAT
eyelash-3POSS-DAT
سورتسه
swrtsh
swrt-sh
Vt-COND
rub-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
repellent
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
For frequent nose bleeds, rubbing donkey milk on the eyelashes will prevent them.
(230)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
also
ایشک
ayšk
ayšk
N
donkey
منکاسنی
mnkasny
mnka-s-ny
N-3POSS-ACC
brain-3POSS-ACC
ایشیک کا
ayšyk ka
ayšyk-ka
N-DAT
door-DAT
سورتسه
swrtsh
swrt-sh
Vt-COND
rub-COND
اول
awl
awl
DEM
that
اویدا
awyda
awy-da
N-DAT
house-DAT
اوروش
awrwš
awrwš
N
fight
11a
11
11
(231)
اوروش
awrwš
awr-wš
N
fight
تلاش
tlaš
tla-š
N
quarrel
بولماغای
bwlmaġay
bwl-ma-ġay
X-NEG-INVOC
X-NEG-INVOC
Rubbing donkey brains on a door will prevent verbal and physical fights.
(232)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
whoever.INDEF-GEN
قورساق
qwrsaq
qwrsaq
N
stomach
اغراقی
aġraqy
aġraq-y
N-3POSS
pain-3POSS
قوی
qwy
qwy
AJ
severe
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
Vi-COND
قوی
qwy
qwy
N
sheep
منکاسینی
mnkasyny
mnka-sy-ny
N-3POSS-ACC
brain-3POSS-ACC
شکر
škr
škr
N
sugar
بیله
bylh
bylh
CONJ
with
(233)
قوشوب
qwšwb
qwš-wb
Vt-CNV
add-CNV
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
اغریقی
aġryqy
aġryq-y
N-3POSS
pain-3POSS
دفع
dfʾ
dfʾ
N
repellent
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
For a severe stomachache, eating sheep brains with sugar will cure the ache.
(234)
بسیار
bsyar
bsyar
AV
well
مجرب دور
mḥrb dwr
mḥrb=dwr
AJ=dwr
tested=dwr
It is proven very effective (مجرب).
(235)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
whoever.INDEF-GEN
تیلی
tyly
tyl-y
N-3POSS
tongue-3POSS
اغریسه
aġrysh
aġry-sh
Vi-COND
ache-COND
قوی نینک
qwy nynk
qwy-nynk
N-GEN
sheep-GEN
یلیکی نی
ylyky ny
ylyk-y-ny
N-3POSS-ACC
marrow-3POSS-ACC
چقاریب
čqaryb
čq-ar-yb
Vi-CAUSR-CNV
extract-CAUSR-CNV
(236)
کوزی نینک
kwzy nynk
kwz-y-nynk
N-3POSS-GEN
eye-3POSS-GEN
اوزه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​سیده
awzhsydh
awzh-sy-dh
POSTP-3POSS-LOC
above-3POSS-LOC
قیوب
qywb
qy-wb
Vt-CNV
put-CNV
یاتسه
yatsh
yat-sh
Vi-COND
sleep-COND
درحال
drḥal
drḥal
AV
immediately
شفاه
šfah
šfah
N
healing
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
For an aching tongue, extracting sheep marrow and applying it to the eyes while lying down will heal it very quickly.
(237)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
whoever.INDEF
ذوکآم
z_wkām
z_wkām
N
cold
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
become-COND
ایکی
ayky
ayky
NU
two
مثقال
mṯqal
mṯqal
M
mithqāl
آق
āq
āq
AJ
white
کوکنار
kwknar
kwknar
N
poppy
بر
br
br
NU
one
مثقال
mṯqal
mṯqal
M
mithqāl
کشنیش
kšnyš
kšnyš
N
coriander
بر
br
br
NU
one
مثقال
mṯqal
mṯqal
M
mithqāl
جامغور
ǰamġwr
ǰamġwr
N
turnip
بو
bw
bw
DEM
this
اوج نی
awǰ ny
awǰ-ny
NU-ACC
three-ACC
قایناتیب
qaynatyb
qayna-t-yb
Vi-CAUST-CNV
boil-CAUST-CNV
ایچسه
ayčsh
ayč-sh
Vt-COND
drink-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
remedy
(238)
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
For a cold, boiling three [ingredients] - two mithqāl of white poppy (کوکنار), one mithqāl of coriander, and one mithqāl of turnip and drinking it will cure it.
(239)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
someone
اوی نینک
awy nynk
awy-nynk
N-GEN
ox-GEN
قانینی
qanyny
qan-y-ny
N-3POSS-ACC
blood-3POSS-ACC
جراحت که
ǰraḥt kh
ǰraḥt-kh
N-DAT
wound-DAT
جافسه
ǰafsh
ǰaf-sh
Vt-COND
paste-COND
فضاخت
fżaxt
fżaxt
N
bleeding
(240)
لار
lar
-lar
-PL
-PL
توخته​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​غای
twxthġay
twxth-ġay
Vi-INVOC
stop-INVOC
akr
CONJ
if
Ox blood applied to a wound will stop bleeding (فصاحت).
(241)
اکر
akr
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
someone-GEN
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
tš-y
N-3POSS
tooth-3POSS
تشی
tšy
اغرایسه
aġraysh
aġray-sh
Vi-COND
ache-COND
ذاک نی
z_ak ny
z_ak-ny
N-ACC
sulfate-ACC
قایناتیب
qaynatyb
qayna-t-yb
Vi-CAUST-CNV
boil-CAUST-CNV
اسیغ
asyġ
asyġ-asyġ
AJ.REDUP=AJ
hot.REDUP=AJ
اسیغ
asyġ
aġz-y-ġh
N-3POSS-DAT
mouth-3POSS-DAT
اغزیغه
aġzyġh
al-sh
Vt-COND
put-COND
السه
alsh
(242)
دفع
dfʾ
dfʾ
N
remedy
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
A toothache will be cured by boiling ferrous sulfate (زاک) [in water] and drinking it while hot.
(243)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
someone
تشی
tšy
tš-y
N-3POSS
tooth-3POSS
آغراسه
āġrash
āġra-sh
Vi-COND
ache-COND
ترناقینی
trnaqyny
trnaq-y-ny
N-3POSS-ACC
nail-3POSS-ACC
الیب
alyb
al-yb
Vt-CNV
cut-CNV
کویدورب
kwydwrb
kwy-dwr-b
Vi-CAUSDUR-CNV
burn-CAUSDUR-CNV
آغراغان
āġraġan
āġra-ġan
Vi-PFV
ache-PFV
تشغه
tšġh
tš-ġh
N-DAT
tooth-DAT
دُود
dŭwd
dŭwd
N
fume
برسه
brsh
br-sh
Vt-COND
give-COND
هرکز
brkh
hrkz
AJ
never
تش
tš
tš
N
tooth
اغریغی
aġryġy
aġryġ-y
N-3POSS
pain-3POSS
(244)
کورمکای
kwrmkay
kwr-m-kay
Vt-NEG-INVOC
see-NEG-INVOC
If suffering from toothache, fuming the aching tooth by burning trimmed-off fingernails, one will not suffer from toothache.
Glosses: s3: اولای The snowcocks are a group of bird species in the genus Tetraogallus of the pheasant family, Phasianidae. They are ground-nesting birds that breed in the mountain ranges of southern Eurasia from the Caucasus to the Himalayas and western China. Wikipedia
S7: مجرب mujarrab, Expert, skilled, versed, experienced; proved, examined (as medicine), tested, assayed (as coin);--mujarrib, A trier, prover, experimenter, assayer (Steingass 1892: 1176).
mujarrab A 'proven effective, examined' (Károly 2015: 285)
S3: قفاق gourd (Yulghun dict).
S10: فصاحت presumably from فصاد fiṣād A فصاد fiṣād (v.n. of فصد), Breathing a vein, bleeding; venesection (Steingass 1892/1998). Cf. also فصاحت پرداز faṣāḥat-pardāz : (Steingass 1892/1998: page 930); faṣāḥat (v.n. of فصح), Employing elegant, perspicuous language; eloquence. فصاحت پرداز faṣāḥat-pardāz; a فصاحت پرداز faṣāḥat-pardāz, Eloquent.)
S11: زاک 'iron-sulfate' (Jarring 1964:333).
(245) 11b
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
someone-GEN
قولاقی
qwlaqy
qwlaq-y
N-3POSS
ear-3POSS
ساغروغو
saġrwġw
saġrwġw
N
deaf
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
Vi-COND
توغراغونی
twġraġwny
twġraġw-ny
N-ACC
balsam-poplar.leaven-ACC
توز
twz
twz
N
salt
برله
brlh
brlh
POST
with
(246)
ایزیب
ayzyb
ayz-yb
Vt-CNV
grind-CNV
قولاقغه
qwlaqġh
qwlaq-ġh
N-DAT
ear-DAT
تامیزسه
tamyzsh
tamyz-sh
Vi-CAUST-COND
drip-CAUST-COND
قولاقی
qwlaqy
qwlaq-y
N-3POSS
ear-3POSS
آچلغای
āčlġay
āč-l-ġay
Vt-PASSL-INVOC
crear-PASSL-INVOC
For deafness (ساغروغو), grinding balsam-poplar leavening (توغراغو) with salt and dripping it into the ears will clear them.
(247)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
someone-GEN
قولاقیدا
qwlaqyda
qwlaq-y-da
N-3POSS-LOC
ear-3POSS-LOC
قورت
qwrt
qwrt
N
worm
پیدا
pyda
pyda
N
appearant
بولسه
bwlsh
bwl-sh
LVN-COND
LVN-COND
قوی نینک
qwy nynk
qwy-nynk
N-GEN
sheep-GEN
میده
mydh
mydh
N
chest
توکینی
twkyny
twk-y-ny
N-3POSS-ACC
hair-3POSS-ACC
یاغیغه
yaġyġh
yaġ-y-ġh
N-3POSS-DAT
fat-3POSS-DAT
(248)
قاتیب
qatyb
qat-yb
Vt-CNV
add-CNV
قویسه
qwysh
qwy-sh
Vt-COND
drip-COND
قورت
qwrt
qwrt
N
worm
فی
fy
ny
FOR.FOR
immediately
الحال
alḥal
alḥal
Vi-INVOC
come-INVOC
چغّای
čġ~ay
čġ-~ay
CONJ
if
For ear worms, mixing sheep breast hair with sheep fat and inserting it into the ear will make the worm come out.
(249)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمر
kmr
kmr
PN.INDEF
someone
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
someone-GEN
(250)
قورساق
qwrsaq
qwrsaq
N
stomach
اغراسه
aġrash
aġra-sh
Vi-COND
pain-COND
ذابو
z_abw
z_abwdanh-ny
N-ACC
zabu.seed-ACC
دانه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نی
danhny
hr
QNT
every
هر
hr
kwn-da
N-LOC
day-LOC
کوندا
kwnda
našth-da
N-LOC
breakfast-LOC
ناشته​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​دا
našthda
y-sh
Vt-COND
eat-COND
یسه
ysh
dfʾ
N
repellent
دفع
dfʾ
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
بولور
bwlwr
For a stomachache, eating zabodane زابودانه every day at breakfast will cure it.
(251)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
someone
شافتول
šaftwl
šaftwl
N
peach
یاغچینی
yaġčyny
yaġč-y-ny
N-POSS3-ACC
wood-POSS3-ACC
مسواک
mswak
mswak
N
toothbrush
قیلسه
qylsh
qyl-sh
LVN-COND
LVN-COND
هرکیز
hrkyz
hrkyz
AV
never
تیش
tyš
tyš
N
tooth
اغریقی
aġryqy
aġryq-y
N-3POSS
pain-3POSS
(252)
کورمکای
kwrmkay
kwr-m-kay
Vt-NEG-INVOC
see-NEG-INVOC
(253)
تیشی
tyšy
tyš-y
N-3POSS
tooth-3POSS
کواک
kwak
kwak
AJ
cave
بولمغای
bwlmġay
bwl-m-ġay
Vi-NEG-INVOC
Vi-NEG-INVOC
Using peach wood as a toothbrush will prevent toothaches and cavities.
(254)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
someone
ککروُ
kkrwŭ
kkrwŭ
N
kakru
اورغینی
awrġyny
awrġ-y-ny
N-3POSS-ACC
seed-3POSS-ACC
کوجکان
kwǰkan
kwǰkan
N
kojkan
(255)
میاقی
myaqy
myaq-y
N-3POSS
dung-3POSS
برله
brlh
brlh
CONJ
with
حل
ḥl
ḥl
N
salve
قیلب
qylb
qyl-b
LVN-CNV
LVN-CNV
ایرماس
ayrmas
ayr-mas
Vi-IPFV.N
dissolve-IPFV.N
جراحتکه
ǰraḥtkh
ǰraḥt-kh
N-DAT
wound-DAT
جافسه
ǰafsh
ǰaf-sh
Vt-COND
paste-COND
بر
br
brṭraf
AJ
resolve
طراف
ṭraf
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
بولور
bwlwr
Making a salve from ککروُ seed and کوجکان dung and spreading it on an incurable (ایریماس) wound will heal it.
(256)
اکر
akr
akr
N
CONJ
کشی
kšy
kšy
N
person
اوی نینک
awy nynk
awy-nynk
N-GEN
ox-GEN
جویه​​​​​​​سینی
ǰwyhsyny
ǰwyh-sy-ny
N-3POSS-ACC
joye-3POSS-ACC
قوروتوب
qwrwtwb
qwr-wt-wb
Vi-CAUST-CNV
dry-CAUST-CNV
اوند
awnd
awnd
N
powder
قیلب
qylb
qyl-b
LVN-CNV
LVN-CNV
طعامغه
ṭʾamġh
ṭʾam-ġh
N-DAT
food-DAT
ایرنلکی
ayrnlky
ayrn-lk-y
N-ABS-3POSS
maculine-ABS-3POSS
(257)
قوشوب
qwšwb
qwš-wb
Vt-CNV
add-CNV
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
ایرنلکی
ayrnlky
ayrn-lk-y
N-ABS-3POSS
masculine-ABS-3POSS
قوی
qwy
qwy
AJ
strong
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
Vi-INVOC
Vi-INVOC
Drying ox جویه into a powder and adding it to a meal will make a man's libido strong.
(258)
اکر
akr
akr
CONJ
if
مظلوم
mẓlwm
mẓlwm
N
female
کشی نینک
kšy nynk
kšy-nynk
N-GEN
person-GEN
توغاقی
twġaqy
twġaq-y
N-3POSS
labor-3POSS
دشوار
dšwar
dšwar
AJ
difficult
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
Vi-COND
اوی
awy
awy
N
ox
تیزه​​​​​​​​کینی
tyzhkyny
tyzhk-y-ny
N-3POSS-ACC
dung-3POSS-ACC
التین غه
altyn ġh
alt-yn-ġh
N-3POSS-DAT
under-3POSS-DAT
دوُد
dwŭd
dwŭd
N
fume
قیلسه
qylsh
qyl-sh
LVN-COND
LVN-COND
(259)
درحال
drḥal
drḥal
AV
immediately
فرزنده
frzndh
frznd-h
N-3POSS
child-3POSS
توشکای
twškay
twš-kay
Vi-INVOC
come-INVOC
If a woman suffers from obstructed labor (dystocia), fuming ox dung and putting it under her will cause the baby to come out.
(260)
اکر
akr
akr
CONJ
if
توغماس
twġmas
twġ-mas
Vt-IPFV-N
deliver-IPFV-N
مظلوم
mẓlwm
mẓlwm
N
woman
لاچین نینک
lačyn nynk
lačyn-nynk
N-GEN
falcon-GEN
اوتینی
awtyny
awt-y-ny
N-3POSS-ACC
gallbladder-3POSS-ACC
12a
12
12
اوتینی
awtyny
awt-y-ny
N-3POSS-ACC
gallbladder-3POSS-ACC
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
درحال
drḥal
drḥal
AV
immediately
غسل
ġsl
ġsl
N
ablution
قیلسه
qylsh
qyl-sh
LVN-COND
LVN-COND
ایری
ayry
ayr-y
N-3POSS
husband-3POSS
برله
brlh
br-lh
CONJ
with
مباشرت
mbašrt
mbašrt
N
intercourse
(261)
قیلسه
qylsh
qyl-sh
LVN-COND
LVN-COND
فرزنده
frzndh
frznd-h
N-3POSS
child-3POSS
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
Vi-INVOC
Vi-INVOC
If an infertile woman eats a lanner falcon’s (لاچین ) gallbladder, washes herself, and makes love with her husband, she will have a child.
(262)
اکر
akr
akr
COND
if
خواتون
xwatwn
xwatwn
N
woman
کشی
kšy
kšy
N
person
توغماس
twġmas
twġ-mas
Vt-IPFV.N
deliver-IPFV.N
بولسه
bwlsh
bwl-sh
X-COND
X-COND
هدهدنینک
hdhdnynk
hdhd-nynk
N-GEN
hoopoe-GEN
ایاغینی
ayaġyny
ayaġ-y-ny
N-3POSS-ACC
claw-3POSS-ACC
اوت غه
awt ġh
awt-ġh
N-DAT
fire-DAT
کویدوروب
kwydwrwb
kwy-dwr-wb
Vi-CAUSDUR-CNV
burn-CAUSDUR-CNV
کولینی
kwlyny
kwl-y-ny
N-3POSS-ACC
ash-3POSS-ACC
برسه
brsh
br-sh
Vt-COND
give-COND
درحال
drḥal
drḥal
AV
immediately
(263)
فرزند
frznd
frzn-d
N-3POSS
child-3POSS
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
Vi-INVOC
Vi-INVOC
If a woman is infertile, if one burns the claws of the hoopoe bird and gives them to her, she will immediately have a child.
(264)
اکر
akr
akr
CONJ
if
مظلوم
mẓlwm
mẓlwm
N
woman
کشی نینک
kšy nynk
kšy-nynk
N-GEN
person-GEN
توغاتی
twġaty
twġat-y
N-3POSS
labor-3POSS
دیشوار
dyšwar
dyšwar
AJ
difficult
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
Vi-COND
اوز
awz
awz
PN.REFX
self.REFX
ایری نینک
ayry nynk
ayr-y-nynk
N-3POSS-GEN
husband-3POSS-GEN
ساجینی
saǰyny
saǰ-y-ny
N-3POSS-ACC
hair-3POSS-ACC
دوُد
dwŭd
dwŭd
N
fume
برسه
brsh
br-sh
Vt-COND
give-COND
درحال
drḥal
drḥal
AV
immediately
فرزنده
frzndh
frznd-h
N-3POSS
child-3POSS
(265)
وجودغه
wǰwdġh
wǰwd-ġh
N-DAT
being-DAT
کلکای
klkay
kl-kay
Vi-INVOC
come-INVOC
For difficulty giving birth (dystocia), fuming her husband’s hair will cause a woman to immediately give birth.
(266)
و
w
w
CONJ
if
ینه
ynh
ynh
AV
also
توغماس
twġmas
twġ-mas
Vt-IPFV.N
deliver-IPFV.N
مظلوم
mẓlwm
mẓlwm
N
woman
کبوتر
kbwtr
kbwtr
N
pigeon
بلاسینی
blasyny
bla-sy-ny
N-3POSS-ACC
child-3POSS-ACC
بیهل
byhl
byhl
N
bihil
قیلب
qylb
qyl-b
LVN-CNV
LVN-CNV
ینکاغاق
ynkaġaq
ynkaġaq
N
walnut
مغزینی
mġzyny
mġz-y-ny
N-3POSS-ACC
kernel-3POSS-ACC
قایناتیب
qaynatyb
qayna-t-yb
Vi-CAUST-CNV
boil-CAUST-CNV
ایچسه
ayčsh
ayč-sh
N-COND
drink-COND
وجودیغه
wǰwdyġh
wǰwd-y-ġh
N-3POSS-DAT
body-3POSS-DAT
قویسه
qwysh
qwy-sh
Vt-COND
put-COND
(267)
فرزنده
frzndh
frznd-h
N-3POSS
child-3POSS
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
Vi-INVOC
Vi-INVOC
And if an infertile woman makes bihiyil(بیهل) from a baby pigeon and drinks boiled walnut kernels, she will become pregnant.
(268)
اکر
akr
akr
CONJ
if
مظلوم
mẓlwm
mẓlwm
N
woman
کشی نینک
kšy nynk
kšy-nynk
N-GEN
person-GEN
فات
fat
fat
AV
soon
آیشی
āyšy
āyš-y
N-3POSS
placenta-3POSS
توشماسه
twšmash
twš-ma-sh
Vi-NEG-COND
come-NEG-COND
Two drams of عاقیل black,...
(269)
ینکاق
ynkaq
ynkaq
N
walnut
مغزینی
mġzyny
mġz-y-ny
N-3POSS-ACC
kernel-3POSS-ACC
قایناتیب
qaynatyb
qayna-t-yb
Vi-CAUST-CNV
boil-CAUST-CNV
ایچسه
ayčsh
ayč-sh
Vt-COND
drink-COND
درحال
drḥal
drḥal
AV
immediately
توشکای
twškay
twš-kay
Vi-INVOC
come-INVOC
If a woman’s placenta doesn’t descend quickly, if she drinks boiled walnuts, it will come out immediately.
Glosses: s1: توغراغو gum from the balsam-poplar (Populus balsamifera) used as leavening agent in some baking (Jarring 1964: 309)
S1: ساغروغو sag(i)raq T 'deaf' (Károly 2015: 311)
S6: ox juya not! juya 'dwarf' (Károly 2015: 271)
S8: لاچین lanner falcon, Falco biarmicus.
S9: hoopoe (هدهد) (Upupa epops - may not be precise) bird
S14: dram 'dram, apothecary weight, not sure in this context if liquid/solid or what weight. (AD)
Glosses needed: substances: zabodane, kakru seeds, kojkan dung, bihil
(270)
بو
bw
bw
DEM
this
باب
bab
bab
N
part
بر
br
br
NU
one
کون
kwn
kwn
N
day
حضرت
ḥżrt
ḥżrt
N
His.Holiness
جبرئیل
ǰbrʾyyl
ǰbrʾyyl
Npr
Gabriel
علیه
ʾlyh
ʾlyh
FOR
FOR
اسلام
aslam
aslam
FOR
FOR
حضرت
ḥżrt
ḥżrt
N
His.Holiness
پیغمبر
pyġmbr
pyġmbr
Npr
Prophet
علیه
ʾlyh
ʾlyh
FOR
FOR
اسلام غه
aslam ġh
aslam-ġh
FOR-DAT
FOR-DAT
خدای
xday
xda-y
Npr-IZ
God-IZ
تعا
tʾa
tʾa
N
Almighty
ایبردی
aybrdy
aybr-dy-0
Vt-ANT.DIR-3s2
bring-ANT.DIR-3s2
(271)
سزکه
szkh
sz-kh
2sf-DAT
you-DAT
بو
bw
bw
DEM
this
دارولارنی
darwlarny
darw-lar-ny
N-PL-ACC
medicine-PL-ACC
This chapter [concerns] the day His Holiness Gabriel told His Holiness the Prophet Mohammed (Peace Be Upon Him): ”God sends these medicines to you”.
(272)
عاقیل
ʾaqyl
ʾaqyl
N
aqil
قرا
qra
qra
N
black
ایکی
ayky
ayky
NU
two
درم
drm
drm
M
dram
12b
کباب
kbab
kbabčny
N
prickly.ash.berry
چنی
čny
ayky
NU
two
ایکی
ayky
drm
M
dram
درم
drm
laky
N
crimson
لاکی
laky
bš
NU
five
ایکی
ayky
drm
M
dram
بش
bš
qrnfyl
N
carnation
درم
drm
ayky
NU
two
قر
qr
drm
M
dram
نفیل
nfyl
ʾwdxam
N
raw.lignaloes.wood
ایکی
ayky
درم
drm
عودخام
ʾwdxam
ایکی
ayky
ayky
NU
two
درم
drm
drm
M
dram
بو
bw
bw
DEM
this
دارولارنی
darwlarny
darw-lar-ny
N-PL-ACC
medicine-PL-ACC
جمیع
ǰmyʾ
ǰmyʾ
N
mixture
قلیب
qlyb
ql-yb
LVN-CNV
LVN-CNV
سوقوب
swqwb
swq-wb
Vt-CNV
Vt-CNV
شکر
škr
škr
N
sugar
برله
brlh
brlh
POST
with
هر
hr
hr
QNT
every
کون
kwn
kwn
N
day
ناشته دا
našth da
našth-da
N-LOC
breakfast-LOC
ایکی
ayky
ayky
NU
two
مسقال
msqal
msqal
M
mithqāl
بو
bw
bw
DEM
this
معجون دین
mʾǰwn dyn
mʾǰwn-dyn
N-ABL
paste-ABL
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
جندان
ǰndan
ǰndan
AJ
so.much
قوّت
qw~t
qw~t
N
power
(273)
پیدا
pyda
pyda
AJ
apparent
قیلغای کم
qylġay km
qyl-ġay=km
LVN-INVOC=CZR
LVN-INVOC=CZR
(274)
یوز
ywz
ywz
NU
hundred
خواتونی
xwatwny
xwatwn-y
N-3POSS
wife-3POSS
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
Vi-COND
هم
hm
hm
CONJ
also
خوش نود
xwš nwd
xwšn-wd
AJ
happy
قیلغای
qylġay
qyl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
Two drams of prickly ash berry, five drams of crimson, two drams of carnation, two drams of raw lignaloes wood (عود خام) : if one mixes and grinds the [aforementioned] medicines and eats two drams of this paste (معجون) with sugar at breakfast every day, it will produce so much power in him that even if he has a hundred wives he will be able to satisfy them.
(275)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
someone
(276)
هدهدنینک
hdhdnynk
hdhd-nynk
N-GEN
hoopoe-GEN
تلینی
tlyny
tl-y-ny
N-3POSS-ACC
tongue-3POSS-ACC
تیل سز
tyl sz
tyl-sz
AJ
mute
کشی که
kšy kh
kšy-kh
N-DAT
person-DAT
برسه
brsh
br-sh
Vt-COND
give-COND
کویا
kwya
kwya
AJ
communicative
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
If one gives the tongue of the hoopoe bird to a mute person, they will become communicative.
(277)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
someone
تیوه
tywh
tywh
N
camel
آط نینک
āṭ nynk
āṭ-nynk
N-GEN
horse-GEN
سوتی نی
swty ny
swt-y-ny
N-3POSS-ACC
milk-3POSS-ACC
شیش
šyš
šyš
NU
six
مسقال
msqal
msqal
M
mithqāl
جویوز
ǰwywz
ǰwywz
N
nutmeg
(278)
هندی
hndy
hndy
Ntop
Indian
برله
brlh
brlh
POST
with
قوشوب
qwšwb
qwš-wb
Vt-CNV
add-CNV
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
معده داکی
mʾdh daky
mʾdh-daky
N-LOC.CZR
stomach-LOC.CZR
آغریق
āġryq
āġryq
N
pain
دفع
dfʾ
dfʾ
N
repellent
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
If one drinks horse milk with five drams of nutmeg, abdominal pain will be cured.
(279)
قورساق
qwrsaq
qwrsaq
N
stomach
اغریق
aġryq
aġryq
N
pain
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
Vi-COND
هم
hm
hm
CONJ
also
دفع
dfʾ
dfʾ
N
repellent
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
Stomachache will also be cured.
(280)
شهوتی
šhwty
šhwt-y
N-3POSS
libido-3POSS
زیاده
zyadh
zyadh
AJ
too.much
(281)
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
And one's libido will be strong.
(282)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
someone
تیوه نینک
tywh nynk
tywh-nynk
N-GEN
camel-GEN
توکینی
twkyny
twk-y-ny
N-3POSS-ACC
hair-3POSS-ACC
کویدورب
kwydwrb
kwy-dwr-b
Vi-CAUSDUR-CNV
burn-CAUSDUR-CNV
کولینی
kwlyny
kwl-y-ny
N-3POSS-ACC
ash-3POSS-ACC
یاغ
yaġ
yaġ
N
fat
برله
brlh
brlh
POST
with
(283)
حل
ḥl
ḥl
N
salve
قلیب
qlyb
ql-yb
LVN-CNV
LVN-CNV
کوزیکا
kwzyka
kwz-y-ka
N-3POSS-DAT
eye-3POSS-DAT
سوتسه
swtsh
swt-sh
Vt-COND
rub-COND
کوز
kwz
kwz
N
eye
اغریق
aġryq
aġryq
N
pain
کورمکای
kwrmkay
kwr-m-kay
Vt-NEG-INVOC
see-NEG-INVOC
Singeing camel hair and making a salve with oil, if it is rubbed into the eyes they will not hurt.
(284)
اکر
akr
akr
CONJ
if
تیوه نینک
tywh nynk
tywh-nynk
N-GEN
camel-GEN
(285)
توکینی
twkyny
twk-y-ny
N-3POSS-ACC
hair-3POSS-ACC
کویدورب
kwydwrb
kwy-dwr-b
Vi-CAUSDUR-CNV
burn-CAUSDUR-CNV
کولینی
kwlyny
kwl-y-ny
N-3POSS-ACC
ash-3POSS-ACC
بو
bw
bw
DEM
this
اورنغه
awrnġh
awrn-ġh
N-DAT
nose-DAT
پورکسه
pwrksh
pwrk-sh
Vt-COND
spray-COND
قان
qan
qan
N
blood
توخته​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​غای
twxthġay
twxth-ġay
Vi-INVOC
stop-INVOC
Singeing camel hair spraying it into the nose will stop bleeding.
(286)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کشی نینک
kšy nynk
kšy-nynk
N-GEN
person-GEN
کوکسی
kwksy
kwk-sy
N-3POSS
breast-3POSS
آغریقی
āġryqy
āġryq-y
N-3POSS
pain-3POSS
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
Vi-COND
تیوه نینک
tywh nynk
tywh-nynk
N-GEN
camel-GEN
افکی سی نی
afky sy ny
afky-sy-ny
N-3POSS-ACC
lung-3POSS-ACC
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
13a
13
13
(287)
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
دفع
dfʾ
dfʾ
N
repellent
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
Breast pain will be cured by eating camel lung.
(288)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کشی نینک
kšy nynk
kšy-nynk
N-GEN
person-GEN
کوکسی
kwksy
kwks-y
N-3POSS
breast-3POSS
غاجیلداسه
ġaǰyldash
ġaǰylda-sh
Vi-COND
makes.noise-COND
قرا
qra
qra
AJ
black
قوی نینک
qwy nynk
qwy-nynk
N-GEN
sheep-GEN
قویراغی نی
qwyraġy ny
qwyraġ-y-ny
N-3POSS-ACC
bottom.oil-3POSS-ACC
آق
āq
āq
AJ
white
جامغور
ǰamġwr
ǰamġwr
N
turnip
بیله
bylh
bylh
POST
with
آق
āq
āq
AJ
white
پیاز
pyaz
pyaz
N
onion
بیله
bylh
bylh
POST
with
قوشوب
qwšwb
qwš-wb
Vt-CNV
mix-CNV
(289)
اوج
awǰ
awǰ
NU
three
کون
kwn
kwn
N
day
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
اول
awl
awl
DEM
this
زخمتیدین
zxmtydyn
zxmt-y-dyn
N-3POSS-ABL
wound-3POSS-ABL
خلاص
xlaṣ
xlaṣ
AJ
free
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
If one’s breast makes noise, eating black sheep-bottom oil, white turnips, and white onion, in three days the pain will vanish.
(290)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه
kmrsh
kmrsh
PN.INDEF
someone
تیوه
tywh
tywh
N
camel
نینک
nynk
+nynk
+GEN
+GEN
اوتینی
awtyny
awt-y-ny
N-3POSS-ACC
gallbladder-3POSS-ACC
ترنجه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​بین
trnǰhbyn
trnǰhbyn
N
turnajabin
بیله
bylh
bylh
POST
with
حل
ḥl
ḥl
N
salve
قلیب
qlyb
ql-yb
LVN-CNV
LVN-CNV
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
هرکیز
hrkyz
hrkyz
AV
never
بوغوز
bwġwz
bwġwz
N
throat
(291)
اغریغی
aġryġy
aġryġ-y
N-3POSS
pain-3POSS
کومکای
kwmkay
kw-m-kay
Vt-NEG-INVOC
see-NEG-INVOC
Swallowing a paste prepared from camel gallbladder and turnajabin (ترنجه بین) will prevent a sore throat.
(292)
اکر
akr
akr
CONJ
if
آجکو
āǰkw
āǰkw
N
goat
اوتینی
awtyny
awt-y-ny
N-3POSS-ACC
gallbladder-3POSS-ACC
کافور
kafwr
kafwr
N
camphor
بیله
bylh
bylh
POST
with
حل
ḥl
ḥl
N
mixture
قلیب
qlyb
ql-yb
LVN-CNV
LVN-CNV
کر
kr
kr
N
deaf
(293)
کر
kr
kr
N
deaf
بولغان
bwlġan
bwl-ġan
LVN-INVOC
LVN-INVOC
قولاق غه
qwlaq ġh
qwlaq-ġh
N-DAT
ear-DAT
تامزسه
tamzsh
tam-z-sh
Vi-CAUST-COND
drip-CAUST-COND
آجلغای
āǰlġay
āǰ-l-ġay
Vi-PASSL-INVOC
clear-PASSL-INVOC
A mixture of goat gallbladder and camphor dripped into the ear will clear tinnitus.
(294)
بو
bw
bw
DEM
this
باب دا
bab da
bab-da
N-LOC
chapter-LOC
اغریق
aġryq
aġryq
N
patient
کشی نینک
kšy nynk
kšy-nynk
N-GEN
person-GEN
مجازینی
mǰazyny
mǰaz-y-ny
N-3POSS-ACC
humor-3POSS-ACC
بیلماکلیک نینک
bylmaklyk nynk
byl-mak-lyk-nynk
Vt-GER-ABS-GEN
know-GER-ABS-GEN
طریقه​​​​​سی
ṭryqhsy
ṭryqh-sy
N-3POSS
way-3POSS
تورت
twrt
twrt
NU
four
قسمی
qsmy
qsm-y
N-3POSS
part-3POSS
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
Vi-IPFV.DIR-3
In this chapter, the methods of knowing a patient’s humor consist of four parts:
(295)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کشی نینک
kšy nynk
kšy-nynk
N-GEN
person-GEN
بدانی
bdany
bdan-y
N-3POSS
body-3POSS
اسیغ
asyġ
asyġ
AJ
hot
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
Vi-COND
مزاجی
mzaǰy
mzaǰ-y
N-3POSS
humor-3POSS
هول
hwl
hwl
AJ
wet
اسیغ دین
asyġ dyn
asyġ-dyn
AJ-ABL
hot-ABL
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
Vi-IPFV.DIR-3
If the body is warm, the humor is wet hot.
(296)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کشی نینک
kšy nynk
kšy-nynk
N-GEN
person-GEN
بدانی
bdany
bdan-y
N-3POSS
body-3POSS
ساوق
sawq
sawq
AJ
cold
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
Vi-COND
مزاجی
mzaǰy
mzaǰ-y
N-3POSS
humor-3POSS
قوروق
qwrwq
qwrwq
AJ
dry
ساوق دین
sawq dyn
sawq-dyn
AJ-ABL
cold-ABL
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
Vi-IPFV.DIR-3
akr
CONJ
if
If the body is cold, the humor is dry cold.
(297)
اکر
akr
bdan-y
N-3POSS
body-3POSS
بدانی
bdany
ywmšaq
AJ
soft
یومشاق
ywmšaq
bwl-sh
Vi-CONJ
Vi-CONJ
بولسه
bwlsh
مزاجی
mzaǰy
mzaǰ-y
N-3POSS
humor-3POSS
هول
hwl
hwl
AJ
wet
ساوق دین
sawq dyn
sawq-dyn
AJ-ABL
cold-ABL
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
Vi-IPFV.DIR-3
akr
CONJ
if
If the body is soft, the humor is wet cold.
(298)
اکر
akr
bdan-y
N-3POSS
body-3POSS
بدانی
bdany
yryk
N
coarse
یریک
yryk
bwl-sh
Vi-COND
Vi-COND
بولسه
bwlsh
(299)
مزاجی
mzaǰy
mzaǰ-y
N-3POSS
humor-3POSS
قوروق
qwrwq
qwrwq
AJ
dry
اسیغ دین
asyġ dyn
asyġ-dyn
AJ-ABL
hot-ABL
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
Vi-IPFV.DIR-3
awtraḥal
AJ
normal
If the body is coarse, the humor is dry hot.
Glosses: s1: عود ud (arb.) 'agar wood, lign aloes, Aquilaria agallocha' (Károly 2015: 333); عودی ūdī, Of wood, of aloes-wood (Steingass 1892/1998: p872), a fragrant wood used to make incense.
S9: ترنجه بین turnajabin 'camel thorn manna'}; ترنجبین taranjubīn (for P. tarangubīn), Manna (Steingass 1892: 297). see [manna].
Glosses needed: substances: S1: عود خام
(300)
اوتراحال
awtraḥal
bwl-sh
LVN-COND
LVN-COND
بولسه
bwlsh
mzaǰ-y
N-3POSS
humor-3POSS
مزاجی
mzaǰy
mʾtdyl
AJ
neutral
معتدیل
mʾtdyl
If it is normal, the humor is neutral.
(301) 13b
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
also
جالینو
ǰalynw
ǰalynw
Npr
Galinus
حاکیم
ḥakym
ḥakym
N
physician
ایتور
aytwr
ayt-wr-0
Vt-IPFV.DIR-3
say-IPFV.DIR-3
هرکیم نینک
hrkym nynk
hrkym-nynk
PN.INDEF-GEN
anyone.INDEF-GEN
آغزی
āġzy
āġz-y
N-3POSS
mouth-3POSS
آجغ
āǰġ
āǰġ
AJ
bitter
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
Vi-COND
(302)
صفراه
ṣfrah
ṣfrah
N
bile
زیاده
zyadh
zyadh
AJ
excessive
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
Vi-IPFV.DIR-3
And the physician Galen says that if the mouth is bitter, bile is excessive.
(303)
اکر
akr
akr
CONJ
if
آغزی
āġzy
āġz-y
N-3POSS
mouth-3POSS
شور
šwr
šwr
AJ
salty
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
Vi-COND
بمزه
bmzh
bmzh
AJ
tasteless
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
Vi-COND
(304)
بلغم
blġm
blġm
N
phlegm
زیاده
zyadh
zyadh
AJ
excessive
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
Vi-IPFV.DIR-3
If the mouth is salty and tasteless, phlegm is excessive.
(305)
اکر
akr
akr
CONJ
if
(306)
تاتلیغ
tatlyġ
tatlyġ
AJ
sweet
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
Vi-COND
قان
qan
qan
N
blood
زیاده
zyadh
zyadh
AJ
excessive
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
Vi-IPFV.DIR-3
If (the mouth is) sweet, blood is excessive.
(307)
اول
awl
awl
DEM
this
علت
ʾlt
ʾlt
N
symptom
کم
km
km
CZR
CZR
صفراه دین دور
ṣfrah dyn dwr
ṣfrah-dyn=dwr
N-ABL=COP.dir
bile-ABL=COP.dir
The [following] symptoms are because of less bile:
(308)
باش
baš
baš
N
head
اغریق
aġryq
aġry-q
N
ache
شقیقه
šqyqh
šqyqh
N
migraine
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
LVN-GER
LVN-GER
یوزی نینک
ywzy nynk
ywz-y-nynk
N-3POSS-GEN
face-3POSS-GEN
یارمی
yarmy
yarm-y
N-3POSS
half-3POSS
اغریماق
aġrymaq
aġry-maq
Vi-GER
ache-GER
تلی
tly
tl-y
N-3POSS
tongue-3POSS
قوروماق
qwrwmaq
qwrw-maq
Vi-GER
dry-GER
بوغری
bwġry
bwġr-y
N-3POSS
throat-3POSS
قوریماق
qwrymaq
qwry-maq
Vi-GER
dry-GER
یوز
ywz
ywz
N
face
سریغ
sryġ
sryġ
AJ
yellow
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
Vi-GER
Vi-GER
ساج
saǰ
saǰ
N
hair
سقال
sqal
sqal
N
beard
اوجی
awǰy
awǰ-y
N-3POSS
end-3POSS
یاریلماق
yarylmaq
yar-yl-maq
Vt-PASSL-GER
split-PASSL-GER
اعضاسی
aʾżasy
aʾża-sy
N-3POSS
limb-3POSS
سُست
sŭst
sŭst
AJ
weak
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
LVN-GER
LVN-GER
قولنجی
qwlnǰy
qwlnǰy
N
colic
قولنج
qwlnǰ
qwlnǰ
N
colic
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
LVN-GER
LVN-GER
تال
tal
tal
N
spleen
اغریغقی
aġryġqy
aġryġqy
N-3POSS
pain-3POSS
اغریماق
aġrymaq
aġry-maq
Vi-GER
ache-GER
فشاف
fšaf
fšaf
N
urine
توتولماق
twtwlmaq
twt-wl-maq
Vt-PASSL-GER
retain-PASSL-GER
زکری
zkry
zkr-y
N-3POSS
penis-3POSS
کویماک
kwymak
kwy-mak
Vi-GER
burn-GER
یان باشی
yan bašy
yan-baš-y
N-3POSS
body.side-3POSS
اغریماق
aġrymaq
aġry-maq
Vi-GER
ache-GER
طعام
ṭʾam
ṭʾam
N
food
هزم
hzm
hzm
N
digestion
بولماسلق
bwlmaslq
bwl-mas-lq
LVN-IPFV.N-ABS
LVN-IPFV.N-ABS
تولا
twla
twla
AV
always
اوسماق
awsmaq
aws-maq
Vi-GER
thirst-GER
بو
bw
bw
DEM
this
علّت
ʾl~t
ʾl~t
N
symptom
(309)
بو
bw
bw
DEM
this
عیلّت لار
ʾyl~t lar
ʾyl~t-lar
N-PL
symptom-PL
حمه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​سی
ḥmhsy
ḥmhsy
PN3POSS
all3POSS
صفراه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​دین
ṣfrahdyn
ṣfrah-dyn
N-ABL
bile-ABL
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
be-IPFV.DIR-3
Headaches, migraine (شقیقه), pain in half the face, dry tongue, dry throat, yellowing face (hepatitis?), split ends (hair and beard), weak limbs, colic, spleen pain, urinary retention, scorched penis (زکری کویماک), body side ache, indigestion, frequent thirst, all of these diseases are because of [excess] bile.
(310)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
also
aġz-y
اغزی
aġzy
aġz-y
N-3POSS
mouth-3POSS
بدبوی
bdbwy
bdbwy
AJ
smell
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
Vi-GER
be-GER
کوز
kwz
kwz
N
eye
تیره
tyrh
tyrh
AJ
blurry
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
LVN-GER
LVN-GER
اندیشه
andyšh
andyšh
N
anxiety
تولا
twla
twla
AV
much
قیلماق
qylmaq
qyl-maq
Vt-GER
Vt-GER
پریشان
pryšan
pryšan
AJ
sad
14a
14
14
پریشان
pryšan
pryšan
AJ
sad
توش
twš
twš
N
dream
کورماک
kwrmak
kwr-mak
Vt-GER
see-GER
ایجی
ayǰy
ayǰ-y
POSTP-3POSS
inside-3POSS
تارلیق
tarlyq
tarlyq
N
narrow
قیلماق
qylmaq
qyl-maq
LVN-GER
LVN-GER
تولا
twla
twla
AV
much
سوزلا
swzla
swzla
Vt
talk
ماک
mak
-mak
-GER
-GER
کوز
kwz
kwz
N
eye
اغریماق
aġrymaq
aġry-maq
Vi-GER
ache-GER
اوتقاق
awtqaq
awtqaq
N
forgetful
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
LVN-GER
LVN-GER
بو
bw
bw
DEM
this
عیلت لار
ʾylt lar
ʾylt-lar
N-PL
symptom-PL
هم
hm
hm
AV
also
(311)
سی
sy
-sy
-3POSS
-3POSS
سودادین
swdadyn
swda-dyn
N-ABL
melancholy-ABL
بولور
bwlwr
bwl-wr
Vi-IPFV.DIR-3
Vi-IPFV.DIR-3
Halitosis, murky eyes (cataracts?), excessive anxiety, gloomy dreams (nightmares?), jealousy, talkativeness (logorrhea?), eye pain, memory loss (اوتقاق): all of these diseases are due to melancholy.
(312)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
also
اغزیدین
aġzydyn
aġz-y-dyn
N-3POSS-ABL
mouth-3POSS-ABL
سو
sw
sw
N
water
کلماک
klmak
klmak
Vi-GER
come-GER
ساج
saǰ
saǰ
N
hair
سقال
sqal
sqal
N
beard
فات
fat
fat
AV
soon
اقارماق
aqarmaq
aqar-maq
Vi-GER
grey-GER
بارجه
barǰh
barǰh
AJ
all
بدن
bdn
bdn
N
body
سُست
sŭst
sŭst
AJ
weak
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
LVN-GER
LVN-GER
و
w
w
CONJ
and
معده
mʾdh
mʾdh
N
stomch
آغریماق
āġrymaq
āġry-maq
Vi-GER
ache-GER
و
w
w
CONJ
and
یورک
ywrk
ywrk
N
heart
اغریماق
aġrymaq
aġry-maq
Vi-GER
ache-GER
فالج
falǰ
falǰ
AJ
paralysis
و
w
w
CONJ
CONJ
لقوی
lqwy
lqwy
AJ
languished
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
Vi-GER
Vi-GER
قول
qwl
qwl
N
hand
فوت
fwt
fwt
N
foot
تیتراماک
tytramak
tytra-mak
Vi-GER
shake-GER
استسقا
astsqa
astsqa
N
ascites
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
LVN-GER
LVN-GER
تیل
tyl
tyl
N
tongue
اغری ماق
aġry maq
aġry-maq
Vi-GER
ache-GER
کدودانه
kdwdanh
kdwdanh
N
worm
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
LVN-GER
LVN-GER
هوتال
hwtal
hwtal
N
coughing
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
LVN-GER
LVN-GER
هوتل
hwtl
hwtl
N
coughing
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
LVN-GER
LVN-GER
کوز
kwz
kwz
N
eye
یاشانکغو
yašankġw
yašankġw
N
tearful
بولماق
bwlmaq
bwl-maq
LVN-GER
LVN-GER
اجغ
aǰġ
aǰġ
AJ
bitter
کیکر
kykr
kykr
Vi
burp-
ماک
mak
-mak
-GER
-GER
تولا
twla
twla
AV
often
ایقولاماق
ayqwlamaq
ayqwla-maq
Vi-GER
sleep-GER
بو
bw
bw
DEM
this
عیلّت
ʾyl~t
ʾyl~t-lar
N-PL
symptom-PL
لار همه​سی
lar hmhsy
hmh-sy
PN-3POSS
all-3POSS
(313)
بلغم دین
blġm dyn
blġm-dyn
N-ABL
phlegm-ABL
پیدا
pyda
pyda
AJ
apparant
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
Drooling, premature gray hair, weakened body, stomachache, heartache, paralysis (فالج و لقوی), hand and foot tremors, bloating (ascites), tongue ache, intestinal worms (کدو دانه ), coughing, tearing eyes, acid reflux, oversleeping (hypersomnia), all of these illnesses are due to [excess] phlegm.
Scribal variations: s6: اوتقاق could be a scribal error for اونوتقاق memory loss.}
Glossary: s1: Galen (see f. 5)
(314)
و
w
w
CONJ
and
ینه
ynh
ynh
AV
also
بدان
bdan
bdan
N
body
قزاماق
qzamaq
qza-maq
Vi-GER
burn-GER
باش
baš
baš
N
head
اغرایماق
aġraymaq
aġray-maq
Vi-GER
ache-GER
بوغوز
bwġwz
bwġwz
N
throat
اغریماق
aġrymaq
aġry-maq
Vi-GER
ache-GER
اعضا
aʾża
aʾża
N
limb
اغریماق
aġrymaq
aġry-maq
Vi-GER
ache-GER
پشانه
pšanh
pšanh
N
forehead
14b
اغرایماق
aġraymaq
aġray-maq
Vi-GER
ache-GER
قولاق
qwlaq
qwlaq
N
ear
اغریماق
aġrymaq
aġry-maq
Vi-GER
ache-GER
کوز
kwz
kwz
N
eye
اغریماق
aġrymaq
aġry-maq
Vi-GER
ache-GER
یورک
ywrk
ywrk
N
heart
اغریماق
aġrymaq
aġry-maq
Vi-GER
ache-GER
(315)
بو
bw
bw
DEM
this
عیلت
ʾylt
ʾylt-lar
N-PL
symptom-PL
لار
lar
hm~a-sy
PN-3POSS
all-3POSS
همّاسی
hm~asy
qan
N
blood
قان
qan
pyda
AJ
apparent
پیدا
pyda
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
بولور
bwlwr
And [when] the body becomes warm, headache, throat ache, aching limbs, foreheadache, earache, eye pain, heart pain, all these illnesses are due to the blood.
(316)
اکر
akr
akr
CONJ
if
صفرانی
ṣfrany
ṣfra-ny
N-ACC
bile-ACC
پست
pst
pst
AJ
low
قیلای
qylay
qyl-ay
LVN-1s.VOL
LVN-1s.VOL
دیسانک
dysank
dy-sa-nk
Vt-COND-2s2
say-COND-2s2
اوج
awǰ
awǰ
NU
three
کون غجه
kwn ġǰh
kwn-ġǰh
N-LIMN
day-LIMN
اجیغ
aǰyġ
aǰyġ
AJ
sour
انار
anar
anar
N
pomegranate
ایکی
ayky
ayky
NU
two
تاتلیق
tatlyq
tatlyq
AJ
sweet
انارنینک
anarnynk
anar-nynk
N-GEN
pomegranate-GEN
اورغی نی
awrġy ny
awrġ-y-ny
N-3POSS-ACC
seed-3POSS-ACC
سقیب
sqyb
sq-yb
Vt-CNV
squeeze-CNV
بر
br
brmwnǰh
AJ
lots.of
مونجه
mwnǰh
kllab
N
rosewater
کللاب
kllab
قوشوب
qwšwb
qwš-wb
Vt-CNV
mix-CNV
شربت
šrbt
šrbt
N
sherbet
قلیب
qlyb
ql-yb
LVN-CNV
LVN-CNV
بر
br
br
NU
one
کچه
kčh
kčh
N
night
کوندوز
kwndwz
kwndwz
N
day
اوکزه دا
awkzh da
awkzh-da
N-LOC
roof-LOC
قویوب
qwywb
qwy-wb
Vt-CNV
put-CNV
اوج
awǰ
awǰ
NU
three
مسقال
msqal
msqal
M
mithqāl
ترنجه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​بین
trnǰhbyn
trnǰhbyn
N
turnajabin
برله
brlh
brlh
POST
with
قشوب
qšwb
qš-wb
Vt-CNV
mix-CNV
اوج
awǰ
awǰ
NU
three
کون
kwn
kwn
N
day
(317)
ناشته​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​دا
našthda
našth-da
N-LOC
breakfast-LOC
ایجسه
ayǰsh
ayǰ-sh
Vt-COND
drink-COND
صفرانی
ṣfrany
ṣfra-ny
N-ACC
bile-ACC
کسار
ksar
ks-ar-0
Vt-IPFV.DIR-3
cut-IPFV.DIR-3
If you want to mitigate bile, squeeze three sour pomegranates and two sweet pomegranate seeds, and add a lot of rosewater to make a syrup (sherbet), leave it on the roof for a day and a night, add three mithqāl of camel-thorn manna (ترنجه بین). Drinking it at breakfast for three days will mitigate the bile.
(318)
اکر
akr
akr
CONJ
if
سودانی
swdany
swda-ny
N-ACC
melancholy-ACC
پست
pst
pst
AJ
low
قیلای
qylay
qyl-ay
LVN-1s.VOL
LVN-1s.VOL
دیسانک
dysank
dy-sa-nk
Vt-COND-2s2
say-COND-2s2
زعفران نی
zʾfran ny
zʾfran-ny
N-ACC
saffron-ACC
انکبین
ankbyn
ankbyn
N
honey
برله
brlh
brlh
POST
with
قوشوب
qwšwb
qwš-wb
Vt-CNV
mix-CNV
هر
hr
hr
QNT
every
کون
kwn
kwn
N
day
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
سودانی
swdany
swda-ny
N-ACC
melancholy-ACC
بر
br
brṭraf
AJ
resolved
طراف
ṭraf
qyl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
قیلور
qylwr
If you want to mitigate melancholy, mix saffron with honey and take it every day, it will mitigate melancholy.
(319)
اکر
akr
akr
CONJ
if
بلغم نی
blġm ny
blġm-ny
N-ACC
phlegm-ACC
بر
br
brṭraf
AJ
resolved
طراف
ṭraf
qyl-ay
LVN-1s.VOL
LVN-1s.VOL
قیلای
qylay
dy-sa-nk
Vt-COND-2s2
sayCOND-2s2
دیسانک
dysank
znǰbl
N
ginger
زنجبل
znǰbl
kbab
N
prickle.ashberry
کباب
kbab
جینی
ǰyny
ǰyny
N
Chinese.cinnamon
سلیخه
slyxh
slyxh
DEM.PL-ACC
this.PL-ACC
بولارنی
bwlarny
bwlar-ny
Vt-CNV
mix-CNV
قوشوب
qwšwb
qwš-wb
N
dough
خمر
xmr
xmr
LVN-CNV
LVN-CNV
قیلیب
qylyb
qyl-yb
NU
three
اوج
awǰ
awǰ
N
day
کون
kwn
kwn
(320)
ناشتادا
naštada
našta-da
N-LOC
breakfast-LOC
یسه
ysh
y-sh
Vt-COND
eat-COND
بلغم
blġm
blġm
N
phlegm
بر
br
brṭraf
AJ
resolved
طراف
ṭraf
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
بولور
bwlwr
If you want to mitigate phlegm, make a dough (خمر) from ginger, prickly ash berry, and Chinese cinnamon (سلیخه), eat it at breakfast for three days and the phlegm will be mitigated.
(321)
اکر
akr
akr
CONJ
if
قاننی
qanny
qan-ny
N-ACC
blood-ACC
15a
15
15
اکر
akr
akr
CONJ
if
قان نی
qan ny
qan-ny
N-ACC
blood-ACC
صاف
ṣaf
ṣaf
AJ
clean
قیلای
qylay
qyl-ay
LVN-1s.VOL
LVN-1s.VOL
دیسانک
dysank
dy-sa-nk
Vt-COND-2s2
say-COND-2s2
خرما
xrma
xrma-0
N-IZ
date
هندی
hndy
hndy
Ntop
Indian
و
w
w
CONJ
and
قرا
qra
qra
AJ
black
اورک
awrk
awrk
N
apricot
تمره
tmrh
tmrh-0
N-IZ
tamarind
هندی
hndy
hndy
Ntop
Indian
جیلان
ǰylan
ǰylan
N
jujube
بولارنی
bwlarny
bwlar-ny
DEM.PL-ACC
this.PL-ACC
کلاب
klab
klab
N
rosewater
برله
brlh
brlh
POST
with
شربت
šrbt
šrbt
N
sherbet
قیلب
qylb
qyl-b
LVN-CNV
LVN-CNV
(322)
اوج
awǰ
awǰ
NU
three
کون
kwn
kwn
N
day
ناشتادا
naštada
našta-da
N-LOC
breakfast-LOC
ایجسه
ayǰsh
ayǰ-sh
Vt-COND
drink-COND
قان
qan
qan
N
blood
صاف
ṣaf
ṣaf
AJ
pure
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
If you want to purify the blood, use Indian dates, black apricots, tamarind (تمره هندی) and jujube together with rosewater to make a syrup (شربت), consume it at breakfast for three days, and the blood will become pure.
(323)
و
w
w
ینه
ynh
ynh
صفرانی
ṣfrany
ṣfra-ny
N-ACC
bile-ACC
ساکین
sakyn
sakyn
AJ
calm
قیلالین
qylalyn
qyl-alyn
LVN-1p.VOL
LVN-1p.VOL
دیسانک
dysank
dy-sa-nk
Vt-COND-2s2
say-COND-2s2
اشکنجبین نی
ašknǰbyn ny
ašknǰbyn-ny
N-ACC
sekanjabin-ACC
شکر
škr
škr
N
sugar
برله
brlh
brlh
CONJ
with
یسمو
ysmw
y-s=mw
N
lentil
یا
ya
ya
CONJ.DIS
or.DIS
شربت
šrbt
šrbt-0
N-IZ
sherbet
هندانه
hndanh
hndanh
N
watermelon
برله
brlh
brlh
POST
with
ایجسه
ayǰsh
ayǰ-sh
Vt-COND
drink-COND
و
w
w
CONJ
and
اسیغ
asyġ
asyġ
AJ
hot
(324)
نمرسه لاردین
nmrsh lardyn
nmrsh-lar-dyn
PN.INDEF-PL-ABL
things.INDEF-PL-ABL
پرهیز
prhyz
prhyz
N
abstinence
قیلسه
qylsh
qyl-sh
LVN-COND
LVN-COND
بر
br
brṭrab
AJ
resolved
طراب
ṭrab
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
بولور
bwlwr
To calm the bile, [mix] sekanjabin (سکنجبین) with sugar, and drink it with lentil (یسمو) or watermelon syrup, and abstain from hot things, then the bile will be mitigated.
(325)
اکر
akr
akr
CONJ
if
سودا
swda
swda
N
melancholy
غالیب
ġalyb
ġalyb
AJ
excessive
بولسه
bwlsh
bwl-sh
Vi-COND
Vi-COND
سمز
smz
smz
AJ
fat
قوی
qwy
qwy
N
sheep
کوشتینی
kwštyny
kwšt-y-ny
N-3POSS-ACC
meat-3POSS-ACC
بغدای
bġday
bġday
N
wheat
نانیغه
nanyġh
nan-y-ġh
N-3POSS-DAT
flatbread-3POSS-DAT
تخم
txm
txm
N
egg
سریغی
sryġy
sryġ-y
N-3POSS
yolk-3POSS
قوشوب
qwšwb
qwš-wb
Vt-CNV
mix-CNV
یکای
ykay
y-kay
Vt-INVOC
eat-INVOC
تالیغ
talyġ
talyġ
AJ
sweet
نمرسه لارکا
nmrsh larka
nmrsh-lar-ka
PN.INDEF-PL-DAT
things.INDEF-PL-DAT
(326)
راغیب
raġyb
raġyb
AJ
willing
بولغای
bwlġay
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
If melancholy is excessive, add fatty mutton to wheat bread and eat it with egg yolk, favor sweet foods.
(327)
آجیغ
āǰyġ
āǰyġ
AJ
spicy
نرسه​​لاردین پرهیز
nrshlardyn prhyz
nrsh-lar-dyn
N-PL-ABL
thing-PL-ABL
قیلغای
qylġay
prhyz
N
abstinence
qyl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
Abstain from spicy things.
(328)
اکر
akr
akr
CONJ
if
کمرسه​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​نینک
kmrshnynk
kmrsh-nynk
PN.INDEF-GEN
someone-GEN
قان نی
qan ny
qan-ny
N-ACC
blood-ACC
زیاده
zyadh
zyadh
AJ
excessive
بولسه
bwlsh
bwl-sh
LVN-COND
LVN-COND
قان
qan
qan
N
blood
الدرور
aldrwr
al-drw-r-0
Vt-CAUSDUR-IPFV.DIR-3
take-CAUSDUR-IPFV.DIR-3
(329)
جیلان
ǰylan
ǰylan
N
jujube
شربت
šrbt
šrbt
N
sherbet
ایجسون
ayǰswn
ayǰ-swn
Vt-3VOL
drink-3VOL
(330)
تاتلیغ
tatlyġ
tatlyġ
AJ
sweet
نرسه لاردین
nrsh lardyn
nrsh-lar-dyn
N-PL-ABL
thing-PL-ABL
و
w
w
CONJ
and
کوشت دین
kwšt dyn
kwšt-dyn
N-ABL
meat-ABL
پرهز
prhz
prhz
N
abstinence
(331)
قیلسون
qylswn
qyl-swn
Vt-3VOL
make-3VOL
(332)
بر
br
brṭrab
AJ
resolved
طراب
ṭrab
bwl-ġay
LVN-INVOC
LVN-INVOC
بولغای
bwlġay
If the blood is excessive, let one drink blood-alleviating jujube syrup, abstain from sweet foods and meat, and it will be mitigated.
Scribal variations: s6: اشکنجبین might be سکنجبین (Sekanjabin) S7: تالیغ could this be تاتلیغ? Glosses needed: aril; Preparations:  ? 'dough'(as above)
(333)
بو
bw
bw
DEM
this
باب
bab
bab
N
chapter
تمور
tmwr
tmwr
N
pulse
توتماق نینک
twtmaq nynk
twt-maq-nynk
Vt-GER-GER
hold-GER-GER
بیانی
byany
byan-y
N-3POSS
description-3POSS
This [following] chapter describes taking the pulse (تمور توتماق)
15b
(334)
اکر
akr
akr
CONJ
if
تمور
tmwr
tmwr
N
vein
توتای
twtay
twt-ay
Vt-1s.VOL
hold-1s.VOL
دیسانک
dysank
dy-sa-nk
Vt-COND-2s2
say-COND-2s2
تورت
twrt
twrt
NU
four
قولونک نی
qwlwnk ny
qwl-wnk-ny
N-2si.POSS-ACC
finger-2si.POSS-ACC
تنک
tnk
tnk
AJ
equal
قویغیل
qwyġyl
qwy-ġyl
Vt-2s.IMP
put-2s.IMP
If you want to take the pulse, put your four fingers together [on their wrist].
(335)
اغریق نینک
aġryq nynk
aġryq-nynk
N-GEN
patient-GEN
تموری
tmwry
tmwr-y
N-3POSS
vein-3POSS
ینکچکه
ynkčkh
ynkčkh
AJ
thin
بولوب
bwlwb
bwl-wb
Vi-CNV
Vi-CNV
تیز
tyz
tyz=tyz
AV.REDUP=AV
fast.REDUP=AV
تیز
tyz
sal-sh
Vt-COND
pulsate-COND
سالسه
salsh
ṣfra
N
bile
صفرا
ṣfra
(336)
دین
dyn
-dyn
-ABL
-ABL
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
Vi-IPFV.DIR-3
If the patient’s vein is thin and pulses rapidly, it is due to bile (صفرا).
(337)
صفرا
ṣfra
ṣfra
N
bile
قوروق
qwrwq
qwrwq
AJ
dry
اسیغ
asyġ
asyġ
AJ
hot
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
Bile is dry hot (قوروق اسیغ).
(338)
اکر
akr
akr
CONJ
if
تموری
tmwry
tmwr-y
N-3POSS
vein-3POSS
ینکچکه
ynkčkh
ynkčkh
AJ
thin
بولوب
bwlwb
bwl-wb
Vi-CNV
Vi-CNV
آسته
āsth
āsth=āsth
Aj.REDUP-AJ
slow.REDUP-AJ
آسته
āsth
sal-sh
Vt-COND
pulsate-COND
سالسه
salsh
swda-dyn
N-ABL
melancholy-ABL
سودادین
swdadyn
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
Vi-IPFV.DIR-3
بولور
bwlwr
If (patient’s) vein is thin and pulses slowly, it is due to melancholy (سودا).
(339)
سودا
swda
swda
N
melancholy
(340)
قوروق
qwrwq
qwrwq
AJ
dry
ساوق
sawq
sawq
AJ
cold
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
Vi-IPFV.DIR-3
Melancholy is caused by dry cold (قوروق ساوق).
(341)
اکر
akr
akr
CONJ
if
تموری
tmwry
tmwr-y
N-3POSS
vein-3POSS
دورست
dwrst
dwrst
AJ
thick
بولوب
bwlwb
bwl-wb
LVN-CNV
LVN-CNV
آسته
āsth
āsth=
AJ.REDUP=
slow.REDUP=
(342)
آسته
āsth
āsth
AJ
slow
سالسه
salsh
sal-sh
Vt-COND
pulse-COND
بلغم دین
blġm dyn
blġm-dyn
N-ABL
phlegm-ABL
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
Vi-IPFV.DIR-3
AJ
wet
If the vein is thick and pulses slowly, it is due to phlegm (بلغم).
(343)
هول
hwl
sawq
AJ
cold
ساوق
sawq
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
Vi-IPFV.DIR-3
بولور
bwlwr
It is wet cold (هول ساوق).
(344)
اکر
akr
akr
CONJ
if
تموری
tmwry
tmwr-y
N-3POSS
vein-3POSS
جیق
ǰyq
ǰyq
AJ
many
بولوب
bwlwb
bwl-wb
Vi-CNV
Vi-CNV
تیز
tyz
tyz=tyz
AV.REDUP=AV
fast.REDUP=AV
تیز
tyz
sal-sh
Vt-COND
pulsate-COND
سالسه قان
salsh qan
qan-nynk
N-GEN
blood-GEN
نینک غالیب
nynk ġalyb
ġalyb-lyq-dyn
N-ABL
prominence-ABL
لیقدین
lyqdyn
(345)
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
Vi-IPFV.DIR-3
If the veins are many (جیق) and pulses rapidly, it is due to blood prominence.
(346)
قان
qan
qan
N
blood
هول
hwl
hwl
AJ
wet
اسیغ
asyġ
asyġ-dyn
AJ-ABL
hot-ABL
دین
dyn
bwl-wr-0
Vi-IPFV.DIR-3
Vi-IPFV.DIR-3
بولور
bwlwr
Blood is caused by wet hot (هول اسیغ).
(347)
اکر
akr
akr
CONJ
if
تموری
tmwry
tmwr-y
N-3POSS
vein-3POSS
یلاندیک
ylandyk
ylan=dyk
N=POST
snake=POST
بولغانیب
bwlġanyb
bwlġa-n-yb
Vt-REFX-CNV
undulate-REFX-CNV
جوجه
ǰwǰh
ǰwǰh
N
chicken
جومه لادیک
ǰwmh ladyk
ǰwmh-la=dyk
N=POST
ant=POST
مدراب
mdrab
mdra-b
Vi-CNV
move-CNV
سالسه
salsh
sal-sh
LVV-COND
pulsate-COND
علامات
ʾlamat
ʾlamat
N
symptom
(348)
مرکه
mrkh
mrkh
N
death
بولور
bwlwr
bwl-wr-0
LVN-IPFV.DIR-3
LVN-IPFV.DIR-3
If the pulse undulates like a snake and moves like an ant, it is a symptom of death (مرکه).
(349)
اکر
akr
akr
CONJ
if
تمور
tmwr
tmwr
N
vein
یلبا
ylba
ylba
N
یلبا
بولوب
bwlwb
bwl-wb
LVN-CNV
LVN-CNV
توخته​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​مای
twxthmay
twxth-may
Vi-NEG.CNV
stop-NEG.CNV
سالسه
salsh
sal-sh
Vt-COND
pulsate-COND
(350)
دیلیل
dylyl
dylyl-0
N-IZ
proof-IZ
تن
tn
tn
N
body
دورست لوق دور
dwrst lwq dwr
dwrst-lwq=dwr
N=COP.dir
health=COP.dir
If the vein becomes ییلبا and pulses incessantly, it is proof of bodily health.
Glosses needed: S11: AJ 'engorged'? ییلبا
(351)
اکر
akr
akr
CONJ
if
تموری
tmwry
tmwr-y
N-3POSS
vein-3POSS
تیز
tyz
tyz=tyz
AV.REDUP=AV
fast.REDUP=AV
تیز
tyz
توختاب 
twxtab may
twxta-b-may
Vi-CNV-NEG.CNV
stop-CNV-NEG.CNV
مای
may
+may
+NEG.CNV
+NEG.CNV
(352)
سالسه
salsh
sal-sh
Vi-COND
pulsate-COND
هم
hm
hm
CONJ
also
هم
hm
hm
CONJ
also
علامات
ʾlamat
ʾlamat
N-IZ
symptom-IZ
مرک دور
mrk dwr
mrk=dwr
N=COP.dir
death=COP.dir
If the vein pulses rapidly, it is also a symptom of death (مرک).
(353)
اکر
akr
akr
CONJ
if
بو
bw
bw
DEM
this
باب
bab
bab
N
part
16a
16
16
اکر
akr
akr
CONJ
if
بو
bw
bw
DEM
this
باب دا
bab da
bab-da
N-LOC
part-LOC
بیلکیل کم
bylkyl km
byl-kyl=km
Vt-2s.IMP=CZR
know-2s.IMP=CZR
آدم نینک
ādm nynk
ādm-nynk
N-GEN
human-GEN
تنیده
tnydh
tn-y-dh
N-3POSS-LOC
body-3POSS-LOC
تورت
twrt
twrt
NU
four
نمررسه
nmrrsh
nmrrsh
PN.INDEF
thing.INDEF
دین
dyn
+dyn
+ABL
+ABL
خوبراق
xwbraq
xwb-raq
AJ-CMP
good-CMP
نمرسه
nmrsh
nmrsh
PN.INDEF
thing.INDEF
یوق دور
ywq dwr
ywq=dwr
EXIST.NEG=COP.dir
EXIST.NEG=COP.dir
In this chapter you should know that there are no better things in human body than four things:
(354)
اوّل
aw~l
aw~l
NU-ORD
one-ORD
صفرا
ṣfra
ṣfra
N
bile
ایکنجی
ayknǰy
ayk-nǰy
NU-ORD
two-ORD
سودا
swda
swda
N
melancholy
اوجونجی
awǰwnǰy
awǰ-wnǰy
NU-ORD
three-ORD
(355)
بلغم
blġm
blġm
N
phlegm
(356)
قان
qan